Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
22
Rozdział1.LiberalnetradycjeRisorgimento
nowożytnychkonstytucjachpolitycznych”51.Twierdziłponadto,żewprowadzenie
modeluseparacjijestjedyniekwestiączasu,
[ś]możebyćon[tenmodel–przyp.M.K.-F.]opóźnionyprzezinstytucjelubprzez
aktyrządówlubParlamentów,apaństwomożeteżwspieraćposzczególnekościoły,
udzielającimsubwencjizwłasnychśrodkówiosiągaćprzedłużenieistniejącegostanu
rzeczy,aleostatecznywynikniemożebyćinnyodtego,jakiprzepowiadaliśmy.Podtym
względemprzyszłespołeczeństwabędąmiaływłasneoblicza,inneniżwprzeszłości,
orazodpowiednieustawodawstwo.Myślimy,żenoweustawodawstwoniepominiepraw
Państwa,jakiprawjednostek,alejednocześniezagwarantujekażdemustowarzyszeniu
iwyznaniureligijnemucałkowitąwolnośćorganizowaniasięirozwoju52.
JednocześnieodpierałzarzutyKościołaikatolików,niezadowolonychznowego
ustawodawstwa,twierdząc,że
[ś]hrabiaCavour,mówiącokońcudoczesnejwładzypapieżaorazRzymiejakostolicy
Włoch,wspomniałnietylkoogwarancjach,niezależnościosobistejiimmunitetachlo-
kalnychpapieży,leczdotknąłsamegojądraproblemuiproklamowałwolnośćKościoła
[ś].ZatemprawdziwiewierzącyniepowinniobawiaćsięoddzieleniaKościołaod
Państwa,araczejoczekiwaćzufnością,żewolnośćprzyniesietriumfichdoktrynie53.
Wobectego,jaknapisałwpracyz1876rokuzatytułowanejStatoeChiesa,nist-
niejedlaWłochspecjalnypowód,byprzyjąćtensystem”,uwzględniającntrady-
cjewłoskiegoRisorgimento,któreodsamegopoczątkuokreśliłoswójceligranice;
obaleniedoczesnejwładzypapieża;Rzymstolicą;wolnyKościółwwolnymPań-
stwie”54.RedukowaniewładzyKościołaprzybrałoweWłoszechformęlaicyzacji
życiapublicznegoiprawodawstwa;jakzauważyłJacekBartyzel,wiązałosięze
zmianąprawarodzinnegoimałżeńskiego,usunięciemreligiizedukacjiikultury,
suwerennymregulowaniem,conwolnemuKościołowiwolno”55.
WpływCovoura,budowniczegonowejItalii,któremuzpolitycznegopunk-
tuwidzenianajbardziejzależałonawyzwoleniukrajuspodobcegopanowania
51
Cyt.za:B.Sobolewska,M.Sobolewski,MyślpolitycznaXIXiXXwieku…,s.501.
52
53
54
Ibidem.
Ibidem.
Ibidem,s.500.
55
J.Bartyzel,Cavour.AntyklerykalizmCavoura,podyktowanyzbliżeniemzradykałami
ikompromisemzRattazzim(słynne„connubio”),doprowadziłdoprojektuustawyomałżeństwach
cywilnych,legalizacjirozwodów,obowiązkowympoborzedowojskaseminarzystówzseminariów
duchownych,jakrównieżzniesieniadziesięcinypobieranejprzezproboszczówiwprowadzenia
pensjiwypłacanejksiężomzkasypaństwowej.WefekcieprojektuRattazziegozlistopada1854
rokuozgromadzeniachzakonnych,anastępnieustawiewprowadzonejw1855rokudokonanoka-
sacjiwiększościzakonów(zlikwidowano331,pozostawiając274prowadzącychszpitale,przytułki
isierocińce),aichmajątkiprzejęłopaństwo(T.Wituch,ZjednoczenieWłoch,s.163-164).We-
długJ.Bartyzela,wmomencieśmierciCavoura70biskupówwłoskichikilkusetksiężybyłoalbo
uwięzionych,albowypędzonychzeswoichdiecezji,a12tys.zakonnikówizakonnicwyrzuconych
zdomówklasztornych.
