Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
nymwarunkiemjegozaistnienia.Społecznarealnośćnnarodu”
wsensienadanymtemupojęciuprzeznacjonalistówjestefek-
temXIX-wiecznejinżynieriisocjopolitycznej,askuteczność
tychkonstrukcyjnychdziałańopierasięwistotnejmierzena
ichzbieżnościzinteresemkonkretnejgrupy,zktórejrekruto-
wałasięznacznawiększośćpropagatorównacjonalizmu,czyli
głównychwykonawcówninżynieryjnej”roboty.Chodziodolną
klasęśrednią,odrobnąinteligencję,dlaktórejurzędowystatus
rodzimegojęzykaoznaczałznacznierozleglejszeniżdotądmoż-
liwościawansuspołecznego.
DlategorosnącaodpołowyXIXwiekupopularnośćnacjona-
lizmu,azwłaszczajegobliskiesąsiedztwozkwestiamisocjalny-
miwprogramachruchówmasowychnaprzełomiestuleci,todla
Hobsbawmazjawiskaopodłożuzasadniczomanipulacyjnym.
Tam,gdzieGellnerpiszeospecyficznychpotrzebachspołeczeń-
stwanowoczesnego,któregonieodłącznączęściąjestokreślony
modelpaństwa,Hobsbawmwolimówićopaństwiebędącymwo-
becpodstawowejrzeczywistościspołecznejpolitycznąnnadbudo-
wą”-strukturązasadniczozewnętrznąimniejlubbardziejwyob-
cowaną.Nacjonalizmwychodzinaprzeciwpotrzebomtakwłaśnie
pojmowanegopaństwajakonoweźródłolegitymizacjiwładzy,
zaśkoncepcjaninteresunarodowego”tonarzędzienowychelit,
odwracająceuwagęodnrzeczywistychproblemówbiedoty”46.
KoncepcjeHrochaiHobsbawmaprzedstawiająrozwój
świadomościnarodowejjakoprocesocharakterzeodgórnym,
wktórympewnaformułatożsamościzyskujecharaktermasowy
dziękiagitacjiprowadzonejprzezelity.Hrochjednakprzywią-
zujewiększąwagędotychelementówświadomościnarodowej,
któreświadczyłybyojejzwiązkuzwcześniejszymiformami
zbiorowejidentyfikacji,Hobsbawmnatomiastpodkreślaod-
rębnośćtożsamościnarodowychodwcześniejszychnprotona-
cjonalizmów”.OilewięczdaniemHrochaGellneriAnderson
wnadmiernymstopniutraktująnarodyjakonartefakty”,tozper-
spektywyHobsbawmaobuautoromnależałobyraczejzarzucić
46Tamże,s.130.
38
