Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
6
DanteAlighieri,Monarchia
wreszcieznaczeniaautorytatywnawypowiedźpapieżaBonifacegoVIIIwbulliUnam
Sanctamrozstrzygającadefinitywniesprawy,któreDantezamierzałdopieropod-
jąć?Uznanozatemjegodeklaracjęzaewidentnąprzesadęibrakpokory.Tak
przynajmniejsądziłwspółczesnyDantemudominikanin,GuidoVernani,wykłada-
jącywBoloniiwlatach1310/20,awięcbezpośredniopopowstaniuMonarchii,który
uznałtodziełonietylkozaprzejawarogancjijejautora,aleizautwórcałkowicie
błędnyiheretycki.OpiniętępodzieliłJanXXII,którypotępiłMonarchięw1329r.,
poczymdziełozostałowpisanew1554r.naIndeksKsi!gZakazanych(Indexlibro-
rumprohibitorum),zktóregowycofałjedopierowroku1881LeonXIII.Jednak
jeszczewlatachtrzydziestychnastępnegowieku,kiedyniemożnajużbyłomówić
oDantembeznależytegorespektu,spotykasięsuroweopinieoMonarchii,niedo-
patrującesięwtymdziełkużadnejmyślioryginalnej,atłumaczfrancuskipisze
nawet,iżzarównopoglądy,jakistyltegodziełka,wydająmusiębarbarzyńskie1.
Wtymsamymczasiejednakjedenzwielkichmediewistóweuropejskichiautor
uznanegoprzezdantologówdziełapoświęconegofilozofiiflorenckiegopoety,
EtienneGilsontakpisałoMonarchii:
nChociażdziełotouchodzizadrugorzędnewstosunkudoBoskiejKomediito
jednakmożnabezżadnejprzesadypowiedzieć,żejestonowpełnigodnetego
poematu,jeślijużniezewzględunapięknoformy,toprzynajmniejzewzględuna
zasięgproblematykiizdumiewającąoryginalnośćpoglądówjegoautoraB2.
JakprzedstawiająsięzatempoglądyDantegowyłożonewMonarchiiiczyzasłu-
gująonenamianooryginalnychzdzisiejszegopunktuwidzenia?Istotnedlazrozu-
mieniategoproblemubędzierozpoznanietłahistorycznego,natlektóregoplasuje
siętodzieło,orazprzyjrzeniesięperspektywieideowej,wjakiejautorumieszczałswoją
wizjęmonarchii-perspektywie,którąonsamwyrażałwterminachncivilitasuni-
versalishumanigenerisB,czylispołecznościuniwersalnejroduludzkiego.
I.Tłohistoryczno-filozoficzneMonarchii
Zwrócimynajpierwuwagęnafilozofięstoików,którzyposługiwalisiępojęciem
npaństwauniwersalnegoB.Ichpoglądywpłynęłybowiemnajsilniejnakształtowanie
sięteoriispołecznychpierwotnegochrześcijaństwaioddziaływaływdużymstop-
niunaformowaniesięuniwersalistycznejideiPaństwaBożego,pierwszejdoktryny
politycznejśredniowiecza.
Wedługstoikówistniałjedenporządekobejmującywszechświatrządzącysię
odwiecznymiprawaminatury.Wszyscyludziesąsobierówniztejracji,żeposia-
1nLapenseesembleaussibarbarequelestyleBDante,Delamonarchie,Introductionettraduc-
tionparB.Landry,Paris1933,s.28.
2LesmétamorphosesdelaCitédeDieu,Louvain1952,s.110.
