Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
30
Ewolucjakoncepcjimobilnościwglobalnejgospodarce.Wybraneaspektyteoretyczne
sięzfundamentalnymizmianamiprodukcji;rozpoczęłasięwówczaseraindustria-
lizacji,którawpłynęłanawszystkiesferyludzkiegożycia.Tenokres,określany
równieżjakodrugafalaglobalizacji,obfitujewwielezmianjakościowychzwiąza-
nychzrozwojemnaukiitechnologii,anaichbazie—kapitalizmuprzemysłowego.
Głównympodmiotemtegookresuwprocesieformowaniasięrynkówświatowych
byłoprzedsiębiorstwo[Morawski2010,s.32],ażycieludzkieodtegoczasuzostało
zdominowaneprzezzmiany;powszechniezaczętowykorzystywaćelektryczność,
rozbudowanezostałyliniekolejowe.Coszczególnieważne,wżyciuludzizaczęły
powszechnieuczestniczyćmaszyny,afabrykizostaływpisanenawielelatwkrajo-
brazmiast.Wrazznimipojawilisięrobotnicy,wypierajączrynkupracydominu-
jącychprzezstuleciarzemieślników.Wtymczasiestopniowozwiększyłsięzakres
oferowanychproduktów,wielkośćprodukcji,odległośćtransportowanychtowarów,
rozbudowieulegałainfrastruktura,aEuropazdystansowałapozostałekontynenty.
Wzasadziesytuacjatautrzymywałasięażdoczasupierwszejwojnyświatowej
iwybuchuświatowegokryzysu.
Kataklizmwojennyzahamowałrozwójświatowejgospodarki,aleokrespowo-
jennydolat70.XXw.wpaństwachEuropyZachodniejiAmerykiPółnocnejokre-
ślanyjestmianemtzw.złotegowiekusystemufordowskiego,którycharakteryzował
sięhojnymiwynagrodzeniamiidodatkamioferowanymipracownikomprzezsta-
bilneorganizacjeintegrowanepionowo.Dopierolata70.XXw.stanowiąpoczątek
okresudezorganizacjiifragmentaryzacjizachodniegokapitalizmu,tymsamymzna-
cząckresdominacjisystemufordowskiego19.OstatecznyjegokoniecJuliuszGar-
dawski[2009]lokujedwiedekadypóźniej,wlatach90.Charakterystycznadlalat
70.XXw.jestzmiananadzoruwłaścicielskiegoprzedsiębiorstw,głównieamery-
kańskich.Odtądwładzaspoczęławrękachinstytucjifinansowychzainteresowa-
nychuzyskaniemwysokichkrótkoterminowychzysków,prowadzącychdowzrostu
fuzjiiprzejęćredukującychliczbęwielkichkorporacji.Zmianieuległyrelacjepra-
codawca—pracownikzestratądlatychostatnich,pozbawionychhojnychuposa-
żeńorazprzywilejówsocjalnych.Widocznybyłrównieżruchdotyczącymiejsca
produkcji,gdyżnastąpiładelokalizacja,doktórejdoszłonajpierwnaterenieUSA,
gdzieprzenoszonoprodukcjęzbardziejzindustrializowanychstanówpółnocnychdo
stanówpołudniowych.Potemkierunekuległzmianienarzeczpaństwsłabiejrozwi-
niętych,oferującychzderegulowane,afaktycznienigdynieregulowanerynkipracy.
Tennowypodziałpracyzwiązanybyłzwykorzystaniemnowoczesnychtechnolo-
giiwprocesachprodukcyjnychrealizowanychwkrajachglobalnegoPołudnia,świa-
towychperyferiiprzyciągającychkorporacjenietylkoliczebnymiiłatwozastępo-
walnymizasobamipracy,niskimikosztamipracy,brakiemzwiązkówzawodowych,
lecztakżebrakiemregulacjiochronyśrodowiskabądźzachęcającymiulgamipodat-
kowymietc.Procesten,trwającyjużodwielulat,nazywanyjestniekiedykolejnym
19Systemfordowskizostałzapoczątkowanyw1913r.,kiedytoJamesCouzens,dyrektorgene-
ralnyFordMotorCompany,wymógłnaHenrymFordziegwarancjęstawkidniowejwwysokości5USD
dlakażdegozatrudnionegorobotnika,costanowiłodwukrotnośćzwyczajowejstawkinarynku,amiało
zmniejszyćlubwręczzlikwidowaćzwalnianiesiępracownikówzpracy[Morawski2010,s.393].
