Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Omitach,przekłamaniachirekwirowanychdokumentach
15
Choćwspomnianezjawiskownajwiększymstopniukojarzysięzaktywno-
ściąspołeczno-politycznąBorejszy,wartowyjśćpozaramyjeokreślające,awięc
wprzybliżeniupozarok1948.Jesttoczas,kiedypolityczneznaczenieautora
Primadonnyjednegosezonuulegadramatycznemuosłabieniu.Takżejegowpływ
nakulturęstajesięnieporównywalniemniejszy,choćbywwynikuodsunięcia
odprezesurywDCzytelniku”,niemówiącjużodziwnymwypadkuz1stycznia
1949r.,poktórymnigdyniewróciłdopełnisił.Podjęcietejtematykiwydaje
sięjednakniezbędne,abywpełnizrozumiećokreswcześniejszy.Potraktować
tomożnanazasadziedługiegoepilogu,ukazującego,jakkoncepcjakultury,
zaproponowanaprzezBorejszę,ulegademontażowiwprocesieintensywnego
przeszczepianiaradzieckichwzorcówkulturowychnagruntpolski.Wramach
taknakreślonychcelówmożliwabędzierównieżodpowiedźnapytanie,ile
zzałożeńDrewolucjiłagodnej”ostałosiępodnaporemmetodysocrealistycznej.
Poszerzeniecezurykońcowejowydarzeniawykraczającepozarok1948pozwala
równieżnapokazanie,jaksilniekreowanaprzezBorejszękoncepcjakulturalna
zlat1944-1948splotłasięzjegożyciemosobistym.Przyokazjitychrozważań
niepowinnozabraknąćodpowiedzinapytanie,dojakiegostopniaaktywność
kulturalnaJerzegoBorejszynosiłaznamionasamodzielności.
Pozataksformułowanymicelamipodstawowymiksiążkapowinnadaćodpo-
wiedźnakilkapytań,pojawiającychsięnamarginesiegłównychrozważań.
Dlategowielemiejscazajmąwniejzagadnieniazwiązanezproblemempostaw
polskiejinteligencji.Borejsza-jakojejreprezentantiwpewnymokresiepowier-
nikważnejjejczęści-dajemożliwośćwgląduwsposóbmyśleniatejwarstwy
społecznejosprawachpublicznych.Zagadnienietojesttymciekawsze,żerze-
czywistośćspołeczno-politycznawpierwszychlatachpowojennychzmieniasię
radykalnie.ZkoleisamBorejsza,jakohomonovuszracjiswegopochodzenia,
umożliwiaprześledzeniestopniaprocesówasymilacyjnychiadaptacyjnych,
zarównowodniesieniudopolskiejkultury,jakisamejinteligencji.Nieznaczy
to,żeautoraRewolucjiłagodnejmożnapotraktowaćjakoegzemplifikacjęlosów
ipoczynańdorastającejwokresiemiędzywojennymmłodzieżypochodzenia
żydowskiego,którapodwpływemróżnorodnychczynnikówuległafascynacji
ideologiąkomunizmu.Zgromadzonymateriałźródłowyniedajedotegopod-
staw-jesttozresztąproblemnaosobnąksiążkę.
Wnaszychrozważaniachnieudasięrównieżuciecodpytańomiejscepoli-
tykikulturalnejpromowanejprzezprezesaDCzytelnika”wprocesielegitymiza-
cjiustrojuutrwalanegowPolscepo1944r.Chodziopokazanietego,dojakiego
stopniaiwjakichobszarachmechanizmpropagandowyzastosowanywinsty-
tucjachpodległychBorejszysprzyjałnowejwładzy.
NapisanaprzedkilkunastomalatyksiążkaBarbaryFijałkowskiejBorejsza
iRóżański.PrzyczynekdodziejówstalinizmuwPolsceprowokowaćmożepytanie
osenspowstaniakolejnejpracy,którejbohaterembędzieJerzyBorejsza6.Głębsza
analizaujęciazmarłejniedawnobadaczkimusijednakprowadzićdostwierdze-
6B.Fijałkowska,BorejszaiRóżański.PrzyczynekdodziejówstalinizmuwPolsce,Olsztyn1995.
