Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
10
AdamLityński
Wojnarosyjsko-japońskatowydarzenieważniejsze,aniżelinam
-zperspektywynadwiślańskiej-sięniekiedywydaje.Byłatobo-
wiemklęskaponiesionazrękidopierowschodzącegoimperium
azjatyckiego.DlaludówżyjącychgdzieśnakresachImperiumRo-
syjskiegobyłtosygnał,żeimperiumniejestniepokonane,anawetże
pokonaćjemożedalekiinieznanykrajzAzji.WewnątrzImperium
RosyjskiegoklęskawwojniezJaponiąskutkowałarewolucją,pierw-
sząwielkąrewolucjąrosyjską,itorewolucjąludową;tonieelitarne
powstaniedekabrystów.TopierwszetakiewydarzeniewImperium
Rosyjskim,którenimzatrzęsło,chociażgoniezburzyło.
Jeszczenigdycaratniedoznałtakichwstrząsówspołecznychini-
gdywdziejachRosjiniebyłzmuszonydoreformustrojowo-politycz-
nych.Ponadtowydarzeniarewolucyjne1905-1907przyniosłydwa
niespotykanewcześniejzjawiska:radyorazbuntyżołnierzy,wtym
marynarzy.Ijedno,idrugieodżyjewdziesięćlatpóźniej,abezniepo-
słuszeństważołnierskiegoniebyłobywRosjizwycięstwarewolucjiani
wlutym,aniwpaździernikuihistoriaświatapotoczyłabysięinaczej.
Zmianyustrojowe,jakierewolucjaprzyniosławpostacipowo-
łaniaDumyPaństwowej,bynajmniejnieprzekształciłyRosjiwmo-
narchiękonstytucyjną;tobyłpseudoparlamentaryzm(AndrzejAj-
nenkiel).Nadalwładzacarabyłasamodzierżawna.nCiąglerządzone
nasposóbautokratyczny,ImperiumRosyjskieniemiałobowiemani
konstytucji,aniwyborów,aniinstytucjiprzedstawicielskich,anile-
galnychpartiipolitycznych,aniwolnejprasy.Stądspóźnionaosześć-
dziesiątlatWiosnaLudów[…];pomogłajejstraszliwaklęska,jaką
RosjizadałaJaponia”5.Nawetporeformachz1905r.inastępnych
ustawowadefinicjarosyjskiegosamodzierżawiabrzmiała:nImpera-
torWszechrosyjskisprawujeNajwyższąWładzęSamodzierżawną.
PodporządkowaniesięJegowoliwynikanietylkozgroźbystrachu,
wtymsensienieukończone,żetrzykolejnetomynapisaneprzezautorainiewydanespłonęły
wczasieIIwojnyświatowej.
5
K.Pomian,Europaijejnarody,tłum.M.Szpakowska,Gdańsk2009,s.158.