Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Mickiewicz–dyskursmistrza?
13
Okazujesięwówczas,żesąrzeczyniedowyśnienianietylkoprzezfilo-
zofów,aleiprzezguślarzy.JakpowiadaGuślarz:fiTojestnadrozum
człowieczy!”(WR,III,38).Mistrzznakomiciespełniaswojąfunkcję
przewodnikawświecietradycyjnym(wtymprzypadkuwludowej
wspólnocie),którymacharakterzrytualizowany.Bohaternowoczesny,
wskazującynasamegosiebiejakonaproblem–takodczytujęwidmo
zjawiającesiępodkoniecutworu–nieznajdujejednakpomocy
uGuślarza.Wświecienowoczesnym,płynnym,brakujemistrzów–albo
jesttoświat,wktórymformułamistrzostwaokazujesięproblematycz-
na;nicniewskazujebowiem,byźródłemniepowodzeniamiałabyćpo-
staćsamegokapłana.Takzdajesiębrzmiećjednazpoint,dotychczas
ignorowana,tejczęściDziadów.
5
WIVczęścidramatusprawamistrzostwaokazujesięszczególnie
skomplikowana.Jaksądzę–nawiązującdoodczytańRolfaFieguthaiZo-
fiiStefanowskiej–relacjaKsiędzaiGustawa,ichspórświatopoglądowy,
pozostająnierozstrzygnięte.Niejestmożliwejednoznacznewskazanie
6
nabohateramającegowyłącznąrację,cotakżeproblematyzujerelację
mistrz–uczeń.Bezwątpieniapolifonicznydialogbohaterówtorozra-
chunekzmistrzem–światopoglądowyipokoleniowy.Ważnymdramatycz-
nymmomentemjestwzajemnerozpoznaniesięKsiędzaijegodawnego
ucznia.Pojawiasięwzwiązkuztymzjednejstronypamięćzwiązana
złączonymiznimnadziejami.Ksiądzmówi:
[...]Gustaw!Cóżsięztobądzieje?
Tyniegdyśwmojejszkoleozdobamłodzieży,
Natobienajpiękniejszemzakładałnadzieje;
Czymożnataksięzgubić?Wjakiejżeodzieży?
(WR,III,74)
Zdrugiejstrony–wątekobwinianianauczycielaoedukację,któraoka-
załasiędestrukcyjna,dajączbytwielkienadzieje,karmiąciluzjami,roz-
budzajączbytwielkąufnośćwewłasnemożliwości.Gustawodpowiada:
Starcze!Agdyjazacznęoskarżaćnawzajem,
Przeklinaćtwenauki,nasamwidokzgrzytać?
5
6
Przypomnę,żewIczęściDziadówobrzędzostajeukazanyjakodrogaratunkurównież
dlatych,którychmożnauznaćzacierpiącychnabolączkinowoczesności.
Zob.R.Fieguth,Zwycięstwometafory.O„Dziadach”wileńskich,fiPamiętnikLiteracki”1970,
z.1;Z.Stefanowska,Próbazdrowegorozumu,w:tejże,Próbazdrowegorozumu.StudiaoMic-
kiewiczu,Warszawa2001;ponadtoM.Cieśla-Korytowska,Spórjakoelementkreacjiświata
przedstawionegow„Dziadach”,w:tejże,OMickiewiczuiSłowackim,Kraków1999.
