Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
5.Rozumienienatury
niunanaturęludzkąskładająsięwłaściwościwspólnewszystkimludziom,
któresąniezmiennewczasie.
Bezpretensjidokompletnościwyliczeniamożnawskazaćpodstawowezna-
czeniaokreśleniannaturaX”,gdzieXoznaczazbiórobiektówdesygnowa-
nychprzezjakieśpojęcieogólne.Itak,naturajestpojmowanajako:(1)zbiór
koniecznych(lubistotowych)właściwościwszystkichX-ów,(2)ideałlub
wzorzec,doktóregoX-ymogąlubwinnydążyć,oraz(3)statystycznieprze-
ważającatendencja(lubtendencje),charakteryzującaX-yjakogatunek,choć
niezawszecharakteryzującakażdyegzemplarzX91.
Przywoływaniadherencianalitycznychteoriiprawa(należącybezwyjątku
doobozupozytywistycznego)zdająsięjednakodrzucaćpojmowanienatury
prawajakoideału,tendencjilubwzorca(zbioruwłaściwości,któreprawo
możeosiągnąćlubdoktórychosiągnięciapowinnodążyć).Posługująsię
onipierwszymzewskazanychrozumień.Zatemobiekt,którynieposiadał-
byktórejkolwiekzwłaściwościskładającychsięnanaturęprawa,niejest
nniedoskonałymprawem”lubnnietypowymprawem”,leczpoprostutout
courtniejestonprawem-skorowłaściwościtemająbyćkonieczne(lub
istotowe),aprzeztosprawiać,żeobiekttenjestwłaśnieprawem,anieczymś
innymniżprawo92.Zapewnechodziprzytym-analogiczniedodrugiego
zwyróżnionychprzezOssowskąrozumieńokreśleniannatura”-otakie
właściwości,któremogąbyćzamaskowaneiukryte,azatemktórejawnie
sięniemanifestują.
Krytycyanalitycznychteoriiprawazajmująwtejmierzeodmiennestano-
wisko,bądźnegującistnienienaturyprawa,bądźteżprzyjmującrozumie-
nienaturywskazanewyżejwpunkcie2,arzadziejwpunkcie393.Będzie
91Zob.takżewprowadzoneprzezJerzegoWróblewskiegorozróżnienienaturyfaktycznej,etycz-
nejilogicznej-J.Wróblewski,Naturaaregułypostępowania,Etyka1970,nr6,s.51-78.
92Niekiedytylkowyrażanyjestsceptycyzmcodotakiegoujęcia;zob.np.A.Dolcetti,G.B.Ratti,
LegalDisagreements...,s.301-którzyużywająokreśleniannaturaprawa”,pisząc:n(...)simply
torefertosomefeaturesoflawwhichhavegreaterexplanatorypowerincomparisontoother
featuresoflaw”.PodobnieD.Priel,IsThereOneRightAnswertotheQuestionoftheNature
ofLaw?(w:)W.Waluchow,S.Sciaraffa(eds.),PhilosophicalFoundationoftheNatureofLaw,
Oxford2013,s.337-którypisze:nAfactbelongstothenatureofathingifitexplainsmany
otherfactsaboutit”.Takierozumienienaturymożnaokreślićjakoepistemiczne.
93ZapewnetakipoglądmożnaprzypisaćWojciechowiZałuskiemu-zob.W.Załuski,Evolutio-
naryTheory...,s.95in.
43
