Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
WPROWADZENIE:SIŁANAPĘDOWAWZROSTUGOSPODARCZEGOIODKRYĆ
rybackim.Wjakisposóbtazacofanaprowincjaprzekształciłasięwnajwiększywarsztat
elektronicznyświata,stającsiędynamicznąstrefąrosnącegobogactwa?
Abyosiągnąćpoziomdobrobytu,jakimamywAmeryce–awięcpoziom,doktórego
przeciętnymieszkaniecDeltyRzekiPerłowejdopieroterazmożezacząćaspirować–nie-
zbędnyjestdobrzefunkcjonującysystemkoordynacjidziałańprodukcyjnych:tworzenia
potrzebnychtowarówiusługorazdostarczaniaichdoodbiorców.Takiwłaśniesystem
mamynamyśli,gdymówimyogospodarce.Ekonomiajestnaukąspołeczną,którabada
produkcję,dystrybucjęikonsumpcjędóbriusług.
Gospodarkaodnosisukcesotyle,oile–dosłownie–dostarczatowary.Jakjużmó-
wiliśmy,wciąguostatnich30latchińskagospodarkaosiągnęłaspektakularnywzrostilo-
ścitowarów,któredostarczazarównowłasnymobywatelom,jakireszcieświata.
Wyglądawięcnato,żechińskagospodarkarobicośbardzodobrze–chcielibyśmy
zatempochwalićludzi,którzyzatoodpowiadająikierujątymprocesem,prawda?Prob-
lempoleganatym,żetymprocesemniktniekieruje.Jużnie.
Wlatach70.XXw.,jeszczezanimzacząłsięniesamowityrozwójDeltyRzekiPerłowej,
Chinybyłygospodarkącentralnieplanową,wktórejdecyzjeotym,coprodukująfabryki
ijakietowarysądostarczanedogospodarstwdomowych,podejmowaliurzędnicypań-
stwowi.Aledoświadczeniepokazuje,żegospodarkicentralnieplanowaneniedziałają
zbytdobrze.ProducenciwtakichgospodarkachjakChinyprzed1980r.czyZwiązek
Radzieckiprzed1991r.najczęściejniebyliwstanienicprodukować,ponieważbrako-
wałoimkluczowychsurowców,ajeślijużudałoimsięcośwyprodukować,okazywało
się,żeichproduktówniktniechce.Konsumenciczęstoniebyliwstaniezdobyćarty-
kułówpierwszejpotrzeby,takichjakpapiertoaletowyczymleko.Centralniesterowa-
nagospodarkasłynęłazniekończącychsiękolejekwsklepach.Jakjużwspominaliśmy,
wlatach1959–1961chińskirządpopełniłstrasznebłędywcentralnymplanowaniuswojej
gospodarkinakazowej,codoprowadziłodoogromnychtrudnościispowodowałośmierć
milionówludzi.
W1978r.rządChinprzyznałostatecznie,żejegomodelgospodarczyniedziała
–irozpocząłniezwykłątransformacjęwkierunkugospodarkirynkowej,wktórejproduk-
cjaikonsumpcjasąwynikiemzdecentralizowanychdecyzjiwielufirmiosóbprywatnych.
StanyZjednoczonemajągospodarkęrynkową.WdzisiejszychChinachżadnacentralna
władzaniemówiludziom,comająprodukowaćigdzietowysyłać.Każdyproducent
robito,couważazanajbardziejopłacalne;każdykonsumentkupujeto,cochcekupić.
Musimyjednakzdawaćsobiesprawę,żechińskiewładzeinterweniująwrynkiwznacz-
niewiększymstopniuniżrządamerykański–dotyczytoszczególniefaktu,żechoćrząd
Chinrzadkomówiproducentom,comająprodukować,toczęstomówibankom,ilemają
pożyczaćikomu.
Gdybyśmynigdyniewidzieligospodarkirynkowejwdziałaniu,moglibyśmysobie
wyobrazić,żedziałaonawsposóbchaotyczny.Przecieżnikttymniekieruje!Oka-
zujesięjednak,żegospodarkirynkowesąwstaniekoordynowaćnawetbardzozło-
żonedziałaniaisprawniedostarczaćkonsumentomtowaryiusługi,którychżądają.
Rzeczywiście,ludziemajądośćbeztroskiezaufaniedosystemurynkowego:przecież
mieszkańcykażdegodużegomiastawciąguzaledwiekilkudnizaczęlibygłodować,
5
