Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
STRUKTURAGOSPODARCZARZYM–ITALIA–IMPERIUMRZYMSKIE
30
kuztymjużstarożytniszukaliprzyczyntychosiągnięć:historycyipoeciwidzie-
lijegłówniewsileorężarzymskiego,wbohaterskiejpostawieRzymian,ale
uwzględnianotakżeidocenianowartośćwarunkówgeograficznych,którymkraj
tenzawdzięczałobfitezbiory,zwłaszczabogactwonizinypółnocnejItalii.Hymn
WergiliuszadoZiemiSaturna–Italiimożemytraktowaćjakowyrazdumypo-
ety,azarazemjakoodpowiedŹnahasłapolitykiOktawianaAugusta,alemamy
takżeświadectwapisarzygreckichirzymskich,którzybadająproblemwarun-
kówpaństwarzymskiegonatleszerszym,żebywymienićgeografaStrabona,
historykaPolibiuszaiuczonegoencyklopedystęPliniuszaStarszego.Polibiusz,
Grek,wychowawcaiprzyjacielScypionaAfrykańskiegoMłodszego,byłpełen
uznaniadlapotęgiiustrojuRzymu,cowyrażawswoichDziejach.DWsytuacji
poważnej,kiedynaprzykładjakieśniebezpieczeństwowywołujepotrzebęjedno-
myślnegodziałania...państworzymskieokazujesiętakaktywneipotężne,arząd
taksprawny,żewszelkiepotrzebyzostajązaspokojone...Wykonaniepodjętejde-
cyzjinigdysięnieopóŹnia,każdydlasiebieiwszyscyrazemprzyczyniająsiędo
zrealizowaniatego,copostanowiono.Otodlaczegopaństworzymskiedziękiwy-
jątkowemuustrojowijestniezwyciężone”(VI16).AlePolibiuszdoceniatakże
bogactwaziemiitalskiej,obfitośćzboża,pszenicy,jęczmienia,nieograniczoną
wprostilośćgrykiiprosa,orazwinnice(II14–15).Pamiętaćnależy,żePolibiusz
piszewIIw.p.n.e.,kiedyistotnierzeczpospolitarzymskaijejmieszkańcyzacho-
walipostawęobywatelskąimyśleliraczejopaństwieaniżelioosobistychkorzy-
ściach.AleiżyjącypóŹniejgreckigeografStrabon(ok.60–ok.20p.n.e.),które-
godziełamożnauznaćzapierwowzórdzisiejszejsyntezygeografiiregionalnej,
opierałswojespostrzeżenianadwóchczynnikach–naśrodowiskugeograficz-
nyminaczłowieku;takżewstosunkudoRzymuobejmujecałośćItalii,uważa-
jąc,żesamRzymniemanajlepszegopołożenia.DWymienięterazgłówneprzy-
czyny,dziękiktórymRzymianiedotakiejwysokościsiępodnieśli.Popierwsze,
Italianawzórwyspybronionajestprzezokalającejąmorzazwyjątkiemniewie-
luczęści,którychbroniągórytrudnedoprzebycia;podrugie,przeważnaczęść
jejbrzegówpozbawionajestprzystani,aleportysąobszerneiwspaniałe.Pierw-
szaztychprzyczynkorzystnajestdlaobronyprzedagresjązzewnątrz,druga
umożliwiawypadyItaliiirównocześniehandelprzywozowy”.AleStrabon,jako
geograf,uwzględniatakżeklimat:DItaliależywróżnychstrefachrównoleżniko-
wychitemperaturach,dziękiczemuzwierzętairośliny,iwszystkowogólepo-
trzebnedożyciaodznaczasięróżnymi,zarównopożytecznymi,jakiszkodliwy-
miwłasnościami....ChociażApeninyciągnąsięprzezcałądługośćpółwyspu,po
obustronachgórwystępująrówninyiwzgórza.Toteżniemaanijednejczęści
Italii,którabyniełączyławsobiezaletkrainygórzystejirówninnej.Dotegodo-
daćnależymnóstwowielkichrzekijezior,ponadtoliczneŹródłazdrowotnewód
ciepłychizimnych.Aobfitośćdrzewabudulcowego,środkówżywnościdlaludzi
izwierzątgospodarczych,wybornychowocówwszelkiegorodzaju,wszystkoled-
womożnasłowamiwyrazić”(IV
,4).Straboncenitakżewkładpracyczłowieka,
