Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
STRUKTURAGEOGRAFICZNAIGOSPODARCZAGRECJI
18
PorywisterumakiAttykinadrogach;
Dziękiniemuumiemyteżchwycić
Krzepkowiosłaipomknąćprzezmorskieodmęty
PośródpląsówNereidwokoło.
(Sofokles,EdypwKolonos)
NietylkooliwkimogłyzazdrościćAtenominnepaństwaipaństewka
Grecji,gdyżstrukturageologiczna,gospodarcza,krajobrazowakażdegoznich
byłaodmienna.Tymsamymimiędzymieszkańcamiposzczególnychpaństw
istniałyróżnicewichcharakterach,upodobaniach,gdyżpodstawaekono-
miczna,naturalneobszarygeograficzne,przyrodaijejnaturalneskarby,jak
złożamineralneczyzasóbwód,znajdowaćmusiodbiciewformachkultury.
DKulturyzmieniająsięirozwijająiwtokuswejhistoriiodrzucająpewneele-
menty,zyskująnowe.Wrezultacietegoprocesumogądoznaćniemalcałko-
witegoprzekształceniatreściimożedojśćdogłębokichzmianwzorów,jeżeli
społeczeństwotrwadostateczniedługoiprzechodziprzezdostatecznie
zmiennekolejelosu”1.Społeczeństwogreckietrwałodostateczniedługo,
iprzechodziłoprzezdostateczniezmiennekolejelosu,takżemusiaływnim
zachodzićgłębokiezmiany–iwczasie,iwprzestrzeni,nawetjeżeliniecof-
niemysiędokulturymykeńskiejikreteńskiej,leczzaczniemyjąobserwować
odczasówGrecjiarchaicznej.JużwczasachhomerowychniestanowiłaGre-
cjazwartejjednostkipolitycznejanispołecznej,gdyżkażdepaństwomiało
swójdialekt,swójustrój,własnychbogówiherosów(którzymoglidoznawać
czcitakżewinnychpaństwach),własnykalendarz,własnąmonetę,niemó-
wiącjużozasadniczejróżnicy,jakąstwarzałyróżnewarunkigospodarcze.Ale
mimotychwszystkichróżnicdługoutrzymywałasięnietylkoświadomość
wspólnychinteresów,alerównieżpoczuciewspólnotyiwzajemnalojalność.
Wyrazemtegojestudziałwieluwładców-królówwwojnietrojańskiej,gdzie
pokrzywdzonymnaczciihonorzebyłtylkojedenwładcaSparty–Menelaos.
Silniejszymihistorycznieudokumentowanymfaktemsąwojnyperskie,
wspólnewystąpienieGrekówprzeciwkonajeŹdŹcy.Poczuciewspólnotyutrzy-
mywałosięrównieżpomiędzypaństwamigreckimiaichkoloniamirozrzuco-
nymiwmiejscachourodzajnejglebie,zapewniającychmożliwośćrozwoju
gospodarczego,umożliwiającychbudowęportuizabezpieczenieprzedgroŹ-
nymizawszepiratami.OkołoVIIIw.p.n.e.miejscedawnegoustrojurodowe-
gozajęłajednostkapolitycznaDmiasto-państwo”,polis,obejmująceokreślony
terenimieszkającychnanimwolnychobywateli;Dmężowiesąpaństwem”,
mówiTukidydes(VII77,7),astrukturapoliswyrażałasięwudzialeobywate-
liwzgromadzeniachludowych,wsądach,wprawiedecydowaniaosprawach
państwa;obywatelembyłczłowieknazasadzieprzynależnościdorodziny
1R.Linton,Kulturowepodstawy...,s.49.
