Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Nowypoczątek
43
funduszyzzagranicy.Wtymczasieludziebędązmuszeniużywać
różnegorodzajuawaryjnychwalutzastępczych.88
Wczesnąjesienią1923rokuspontaniczniepowstałokilkainstytu-
cjimającychpoprowadzićNiemcydozastąpieniamarki.Wpaździerni-
kuHamburgerBankrozpocząłemisjępokrytychdewizamibanknotów,
podobnybankzałożonoteżwKilonii.JednocześniewNadreniipodjęto
przygotowywaniadozałożeniabankustosującegostandardzłota.Rozpad
niemieckiejgospodarkinakilkastrefwalutowychwydawałsiębliski89.
Jednakhistoriapotoczyłasięinaczej.
NapoczątkusierpniaKarlHelferichprzedstawiłrządowiplanratun-
kowy.Zamierzałprzekonaćspołeczeństwo,żeupadekmarkijużsięskoń-
czył.Jegostrategiaopierałasięwcałościnadyletanckichspekulacjach
wzakresiepsychologiipieniądza90.Helferichzaproponowałpowołanie
dożycianowegobankuonazwieRentenbankzzabezpieczonymwszyst-
kiminiemieckimiaktywamikomercyjnymiroszczeniemwkwocie3,2mi-
liardamarek.Tymsamymwszystkieniemieckieprzedsiębiorstwa,łącznie
zgospodarstwamirolnymiibankami,miałybywspólnezobowiązanie
wobecRentenbanku,któryemitowałbyrentenmarki.
WopiniiprzeciętnegoobywatelaNiemiecrentenmarka–Dopartana
stabilnejwartościziemi”–zdołałapowstrzymaćdalsząerozjęniemieckiej
waluty.Jednakprawdziwaprzyczynazakończeniakryzysuleżałagdzie
indziej:tegosamegodnia,gdydoobieguweszłypierwszerentenmarki,
zaprzestanodrukunowychpieniędzy.JakpodkreślałMiseswswoimra-
porciedlaVereinfürSozialpolitik,Dpierwszymwarunkiemwstępnymdla
jakiejkolwiekreformymonetarnejjestzatrzymanieprasydrukarskiej”91.
MisesbyłprzekonanyokoniecznościpowrotudozłotaibroniłDstan-
darduzłotazestuprocentowąrezerwąkrańcową”92.Obaterozwiązania
byłyzesobąściślepowiązane.Wspólniemiaływyprzećrządzesferypie-
niądza.Miseswyjaśniał:
Powodemużyciapieniądzatowarowegojestwłaśniepowstrzyma-
niepolitycznegowpływunawartośćjednostkipieniężnej.Złoto
88
Ibidem,s.15.
89
Stucken,DeutscheGeld-undKreditpolitik,1914–1963,s.49.
90
Ibidem,s.52.
91
Mises,DiegeldtheoretischeSeitedesStabilisierungsproblems,s.13.
92
Ibidem.TerminDstandardzłotazestuprocentowąrezerwąkrańcową”został
wedlemojejwiedzystworzonyprzezprofesoraPhillippe’aNatafa.
