Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wartochybazacząćodprzypomnieniagłosureżysera,nazywają-
cegoniejednokrotnieDostojewskiego,TołstojaczyPłatonowaod-
nomyslennikami,czylitaksamomyślącymi2.Wtórujątemukomen-
tarzekrytykówwrecenzjachfilmówZwiagincewaprzywołujących
najczęściejasocjacjeztwórczościąautoraZbrodniikary.Można
znaleźćjednakbardziejnamacalny,zapewnetakżebardziejprzeko-
nującyzwiązekmiędzyserialemCzarnypokójawybranymutwo-
remDostojewskiegoz1864roku.WepizodzieObscurebeztru-
durozpoznamywizualnycytatzTaksówkarza(TaxiDriver,1976)
MartinaScorsese,gdysyn-kochanekrozmawiazeswoimodbiciem
wlustrze,ćwiczącnarcystycznepozy-wariantyzaatakowaniaprze-
ciwnika.Wtymkontekściewartozwrócićuwagęnaobserwacje
AndrewJ.Swensena,przekonanegootym,żeScorsesezłożyłPau-
lowiSchraderowiautorowiprzyszłegoscenariuszapropozycję
adaptacjiNotatekzpodziemia3.WopiniiSwensenaTaksówkarzto
dowódnato,wjakisposóbScorseseodczytałutwórDostojewskie-
go,aużyciepoetykifilmównoir4dlapokazaniawizerunkumiasta
możeznaleźćzastosowaniejakoaparatteoretycznydlainterpreta-
cjiNotateknatakichsamychzasadachjakrealizmfantastyczny
zdaniembadaczaznalazłsweprzełożeniewTaksówkarzu5.Swen-
senwidzizresztąproblemwspomnianychwyżejrelacjitekstowych
znacznieszerzej.Jestprzeświadczony,żebohaterDostojewskiego
stanowizawszepunktodniesieniadlainnych,zmarginalizowanych,
wpisanychwprzestrzeńmiejskąpostaci,którekonstruowane
jakojegokulturoweinwarianty.Choćzteząmożnadyskutować,
znalazłaonajużwielokrotniepotwierdzenie,chociażbystosunko-
woniedawnowobszernejinterpretacjifilmuJokerwreżyseriiTod-
daPhillipsa(2019)autorstwaIsryDaraisehiM.KeithaBookera
owymownymtytuleJokesfromUnderground:TeDisintegrationof
2Zob.np.АндрейЗвягинцев:Страх-этоязыкдьявола,[online]https://
www.youtube.com/watch?v=QUOnVCsY8q4[dostęp:8.06.2021].
3A.Swensen,TeAnguishofGod’sLonelyMen:Dostoevsky’sUnderground
ManandScorsese’sTravisBickle,flRenascence”2001,nr53(4),s.268.
4Szerzejnatematpoetykikinanoirineo-noirzob.np.I.Brooks,FilmNoir.
ACriticalIntroduction,NewYork-London2017;FilmNoir,red.A.Silver,E.Ward,
London1980;TePhilosophyofNeo-noir,red.M.T.Conard,Lexington2009.
5A.Swensen,TeAnguishofGod’sLonelyMenł,s.275.
24
AdamMickiewiczUniversityPress©2022