Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
dzieckoprzezsamfakturodzeniasięzrodzicwokreślonejnarodowości
iwkrajuodominującejlubwyraźniewyodrębnionejnarodowejzbiorowo-
ści.Obawymienionewarunkisąnajczęściejzbieżneiumacniająpoczucie
naturalnościnarodu.Gdygenealogicznepochodzenieikrajzamieszkania
niesązgodnejakowyznacznikinarodowości,sytuacjapsychicznagrupy
nietypowejnarodowo,mniejszościowej,stajesięskomplikowanaiskłaniać
możedogłębszejrefleksjinadistotąnarodu.Sątosytuacjeważne
ipoznawczociekawe,aleniedominująceliczebniewewspłczesnym
świecie.
Zbieżnośćczynnikwgenealogicznychiterytorialnychmniejskłania
dorefleksjipotocznej,jednakmożliwaodmiennośćtychdwchkategorii
uwarunkowańmożemiećznaczeniepraktyczneodnoszącesiędonadania
obywatelstwa,regulacjeprawnemogąmianowiciekierowaćsięalbo
zasadąiussanguinis,czyli„prawakrwi”,alboiussoli,czyliprawa
wynikłegozurodzenialubdługiegozamieszkiwanianadanymterytorium.
Wśrdbardziejoświeconychnowoczesnychprawodawcwodwołujących
siędojednejztychzasadniedominujejużprzekonanie,żenarodowość
jestcechąwynikającąznatury.Przyznanieobywatelstwamainne
uzasadnienia,alenapodkreśleniezasługujepowiązanienarodowości,
ktrajestfaktemswoiściekulturowym,zpolitycznązasadąprzynależności
państwowej.
Myśleniepotocznetrwanatomiastczęstoprzypierwotnychprzeko-
naniach,wedługktrychczynnikinaturalne,awszczeglnościzmitolo-
gizowanakrew,determinującharakteretnicznylubnarodowyczłowieka
iczyniągoautomatycznieifatalistycznieczłonkiemokreślonejzbiorowości
społecznej.TostanowiskopotocznegomyśleniaStanisławOssowski
określiłjakowiaręwpredestynowanyinierozerwalnycharakterwięzi
narodowej(Ossowski,1967a).Wskrajnychprzypadkachpodobneprze-
konaniastająsiępodstawąrasizmu,etnocentryzmuiksenofobii(Sumner,
1995).Niekażdynacjonalizmzwiązanyzetnocentryzmemmacharakter
rasistowski,aletakąwłaśnienajskrajniejsząpostaćprzybrałonwdwu-
dziestowiecznymnarodowymsocjalizmiehitlerowskim.Sametnocentryzm
zaśniemusikonieczniewiązaćsięzksenofobią,czylilękiemprzed
obcymiiwrodzonąstądniechęcią.Silne,naładowaneemocjonalnie
poczuciezwiązkuzwłasnągrupąetnicznąlubnarodowąbywanazywane
patriotyzmem,ktryniemusibyćtożsamyznacjonalizmemagresywnym
ipełnymmegalomaniigrupowej.Rozrżnienietychdwchpostawnie
jestjednakprostymzadaniem,gdyżnacjonalizmwłasnejgrupyjej
16