Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
30
I.Kulturawnauceostosunkachmiędzynarodowych
dyskusjiozagadnieniachdobregożyciaiwartościwstosunkachmiędzynaro-
dowych,atestanowiączęśćkultury
18
.Ostatniedwiedekadysąwięcczasem
dobiegającejzróżnychstronkrytykiipodważaniahegemoniitradycjirealizmu,
wszczególnościwodmianieneorealizmustrukturalnegoWaltza,aponieważ
towłaśnieneorealizmjestnajdalszyoduwzględnianiaznaczeniakultury
wstosunkachmiędzynarodowych,słabnięciejegohegemoniistwarzakorzyst-
newarunkidopowrotuzainteresowaniakulturąwteoriistosunkówmiędzy-
narodowych.
Wlatach90.XXwiekuodniesieniedokulturicywilizacjiwteoretyzo-
waniurzeczywistościmiędzynarodowejnajgłośniejwybrzmiałoprawdopodob-
niewkoncepcjizderzeniacywilizacjiSamuelaHuntingtona.ArtykułTheClash
ofCivilizations?opublikowanyw1993rokunałamachczasopisma„Foreign
Affairs”orazidącawśladzanimksiążkaz1996wzbudziływielkiezain-
teresowanie,azarazemkontrowersjewśródteoretykówstosunkówmiędzyna-
rodowychiszerokorozumianejopiniipublicznej
19
.Huntingtontwierdził,że
pozimnowojennekonfliktybędąmiałyczęściejpodłożekulturoweniżideo-
logiczneizamiast,jakdotąd,konfrontowaćświatkapitalistycznyzeświatem
socjalistycznym,będąraczejwyrazemstarciamiędzyróżnymicywilizacjami.
Cywilizacjezetrąsięzesobąwskutekróżnicwartościiniemożliwychdopo-
godzeniasprzecznościpolitycznych.ChoćHuntingtonposługiwałsiętermina-
mikulturyicywilizacji,zaadaptowanymizpracArnoldaToynbeegoiOswalda
Spenglera,zrębyjegoteoriimiaływistociecharakterbliskirealizmowi.Pojęcie
„państwa”zostałozastąpionepojęciem„cywilizacji”jakonowej,podstawowej
jednostkiobserwacjiwstudiachmiędzynarodowych.Jednakpowstajepytanie,
wjakiejmierzehuntingtonowskiecywilizacjewprowadzająnowąjakośćdo
namysłuostosunkachmiędzynarodowych.Coprawdawtympodejściuto
przynależnośćkulturowa,anieklasaczyideologiawyznaczajednostkiob-
serwacji,jednakokazujesięszybko,żedążąonedokładniedotego,doczego
urealistówdążyłypaństwa,czyliprzetrwania,uzyskaniawpływu,agdyto
możliwe-dominacji.Ichwyboramisterująnatomiastidentycznemotywacje,
jakimikierowałysiępaństwawokresiezimnejwojny.Cywilizacjedozłudzenia
przypominająopisywaneprzezrealistówbiegunypotęgi,arzeczywistością
międzynarodowąrządząmechanizmydobrzeznanezpracrealistów,których
zasadwżadnymstopniuniezmodyfikował-wujęciuHuntingtona-koniec
zimnejwojny.KrytycyHuntingtonazwracająuwagę,żejegoinnowacjaprzy-
pominapróbęopisaniadokonanychteleskopemobserwacjiGalileuszazapo-
18
Por.A.Wojciuk,Naukaostosunkachmiędzynarodowych.Międzynamysłemfilozoficznym
ametodologiąempiryczną,w:A.Gałganek,E.Haliżak,M.Pietraś(red.),Wielo-iinterdyscyplinar-
nośćnaukiostosunkachmiędzynarodowych,Warszawa2012.
19
Por.S.P.Huntington,Theclashofcivilizations,„ForeignAffairs”1993,t.72,nr3,s.22-
49;oraztenże,Zderzeniecywilizacjiinowykształtładuświatowego,tłum.H.Jankowska,Warszawa
2008.
