Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
26
ZbigniewJerzyPrzerembski
JędrzejaKitowiczawspominającego(wodniesieniudo1750roku)otrzechka-
pelachksięciaJanuszaSanguszki,zktórychMtrzeciabyłauformowanazdwuna-
stugóralównadudachibębenkachgrających;tychniezażywał,tylkoczasem
inakrótkąchwilę,dlauciechykompaniiidlaocuceniaswoimhałasemzmysłów
jegowinemzamroczonych”48.Pomijająctuosobliwezastosowaniekapeli,trze-
bazwrócićuwagęnajejanachronicznyjakościowoinietypowyilościowoskład.
WXIXstuleciu,gdyzaczynająsięrozwijaćbadanialudoznawcze,etnogra-
ficzne,folklorystyczne,osiągającswojeapogeumwwielkimdzieleOskaraKol-
berga,literaturapięknanaogółtraciznaczeniejakoźródłodobadańmuzyki
tradycyjnej.Poeciczypisarzeztegoczasuczęściejwswoichutworachporuszają
tętematykęwkategoriilicentiopoetica,zarównowodniesieniudoczasówdaw-
nych,jakisobiewspółczesnych.Nawiązaniadomuzykitradycyjnejodnosząsię
niekiedydowschodnichterenówpierwszejRzeczypospolitej,naogółwkontek-
ściehistorycznym.Małoprawdopodobnyskładmiałzespółwscenieukraińskie-
go,chłopskiegoweselazpowieściOgniemimieczemHenrykaSienkiewicza,której
akcjęumieściłautornaUkrainiepodczaspowstaniaBohdanaChmielnickiego
(1648–1654).Pisarztakscharakteryzowałtękapelę:Mzawarczałybębenki,za-
piszczałyraźnoskrzypki,dudziarzwydąłpoliczkiipocząłmiętosićdudępodpa-
chą”49.Zastrzeżeniamożebudzićzwielokrotnionaliczbabębnów,aleteżdudy.
Trzebabowiemzauważyć,żenanizinnej,stepowejUkrainiedudyniebyłyzbyt
rozpowszechnione,naogółgrywalitamnanichdudziarzewędrowni,stosun-
kowonajczęściejchybabiałoruscy.Niemniejwniektórychutworachliterackich
grająnatyminstrumenciekozacy.AdamRzążewskijestautoremKrzyżowców,
powieścihistorycznejzczasówJanaIII,wktórejmożnaprzeczytać,żekrólJanIII
SobieskiwswymulubionympałacuwpodwarszawskimWilanowiepewnego
niedzielnegowieczoraMwynalazłjednegokozakazteorbanem,drugiegozdu-
dami,kapelasformowałasiękompletnaiwesoły»goniony«posalachwilanow-
skichsięrozlegał”50.Oilewogólekrólinicjowałtańce,itoprzywtórzetakiej,
zaimprowizowanejnaprędce,kapeli,tomiałaonanietypowyskład.Niemniej,
podobnyzespółinstrumentalnyprzygrywadotańcakozakowiwwierszuTeo-
filaLenartowicza:
48
J.K
ITOWICZ
:Pamiętniki,czyliHistoriapolska.TekstopracowałaiwstępempoprzedziłaP
.M
A
-
TUSZEWSKA.KomentarzZ.LEWINÓWNY.Warszawa1971,s.61.
49
H.S
IENKIEWICZ
:Ogniemimieczem:powieśćzlatdawnych.T.2.Lwów–Warszawa–Kraków
1925,s.38.
50
A
ËR
(A.R
ZĄŻEWSKI
):Krzyżowcy,powieśćhistorycznazczasówJanaIII.MBiesiadaLiteracka”
1886,r.22,nr35,s.133.
