Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.Wypaleniezawodowe-
natura,manifestacje,konsekwencje
1.1.Definicjeimodelewypaleniazawodowego
Wypaleniezawodoweporazpierwszyzostałoopisanewlatach70.poprzed-
niegostuleciaprzezamerykańskiegopsychiatręHerbertaFreudenbergera
(Freudenberger,1974).Psychiatraten,obserwującosobypracującezuzależ-
nionymi,zwróciłuwagęnapojawiającesiępojakimśczasieutychpracowni-
ków(wolontariuszy)wyczerpaniesiłizniechęceniedodalszejpracy.Podjął
wówczaspróbęwyjaśnienia,czymjestwypalenie,jakiesąjegoprzyczyny
(zarównowewnętrzne,jakizewnętrzne),jakrozpoznaćobjawy,wjakispo-
sóbmożnazapobiegaćorazjakewentualniepomócpracownikom,których
syndromjużdotknął.PoczątkowoFreudenbergerużywałsłownikowejdefi-
nicji,zgodniezktórą„wypalićsię”(ang.burnout)oznaczaniepowodzenie,
zużyciesił,doprowadzeniesiędostanuwyczerpaniaspowodowanegonad-
miernymiwymaganiamiwodniesieniudoposiadanejenergii,siłyizasobów
(fail,wearout,orbecomeexhaustedbymakingexcessivedemandsonener-
gy,strength,orresources).W1980rokuFreudenbergerwspólniezGeral-
dineRichelsonemzdefiniowałwypaleniejakostanzmęczenialubfrustracji
jednostkibędącyefektempoświęceniasięjakiejśsprawie,sposobowiżycia
czyzwiązkowi,bezuzyskaniaspodziewanejnagrody(FreudenbergeriRi-
chelson,1980).
WczasiegdyFreudenbergerrozpatrywałzaobserwowaneprzezsiebie
zjawisko,innabadaczka-ChristinaMaslach-zewspółpracownikamiza-
częłarównieżanalizowaćpewnenegatywneobjawywystępująceuludzi
pracującychzemocjonalnymzaangażowaniem.Zauważyła,żeszczególnie
jednostkiwykonującezawodyzwiązanezemocjonalnąinterakcjązdrugim
człowiekiem(pielęgniarki,lekarze,pracownicyspołeczni,nauczyciele)wy-
kazująemocjonalnewyczerpanie.Popewnymczasiestosująpostawęde-
personalizującąoraznegatywniepostrzegająwłasneosiągnięciazawodowe.
Zaproponowaławówczaswielowymiarowymodelwypalenia,któryobecnie
jestnajczęściejwykorzystywany,znanyicytowany.Wtejkoncepcjiwypa-
leniedefiniowanejestjako„psychologicznyzespółwyczerpaniaemocjonal-
13
