Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.2.TEORIEIKONCEPCJEROZWOJU
wadziłrozległebadaniaporównawczespołeczeństwireligiiorien-
talnych,mógłzateminterpretowaćróżnetypywładzyiformyjej
legitymizacji(władzatradycyjna,władzacharyzmatyczna,władza
legalna)orazjejprzeobrażeniawkonkretnychspołeczeństwach.
Wieleinterpretacjizjawiskiprocesówmodernizacyjnychwy-
prowadzonozogólnejteoriidziałaniaT.Parsonsa,któryzdefiniował
podstawowe"zmiennemodelu”
.Uznanojewteoriimodernizacjiza
syntetycznewskaźnikitradycjonalizmuinowoczesności;sąto:
1)preskrypcja-innowacja;
2)askrypcja-indywidualnysukces;
3)funkcjonalnacałość-funkcjonalnyfragmentaryzm(aspektowość);
4)efektywność-neutralność;
5)partykularyzm-uniwersalizm.
Pierwszakolumnawymieniaidealnecechytypologicznedlaspo-
łeczeństwtradycyjnych,natomiastdrugiczłon-ichopozycje,jako
idealnecechytypologicznespołeczeństwnowoczesnych.
"Modernizację”możnadefiniowaćwieloznacznie:
1)unowocześnienie(udoskonalenie),czyliupowszechnianierozma-
itychinnowacjitechnicznychitechnologicznych.Takpojmowaną
modernizacjęokreślasięjako"technologiczną”
.Wywołujeonapo-
chodnezmianyspołeczne;każdywynalazektechnicznywyzwala
itworzynowewartości,anawetsystemyaksjologiczne(np.zegar
zmieniłrytmżyciaczłowiekaz"przyrodniczego”nasztucznieupo-
rządkowany,czykomputer,któryrewolucyjniezracjonalizował
obieginformacjiiwiedzyorazcykleprodukcyjne);
2)zmianyprowadzącedodoskonalszychinowocześniejszychform
organizacjikonkretnegospołeczeństwa,jegosystemupolityki,
władzy,gospodarkiikultury;takpojmowałaprocesmodernizacji
JuSZATKOWSKA(1986);
3)marskistowskąteorięrozwoju,zawierającąelementytrzechkon-
cepcjizmian(teoriirozwojuspołecznego,teoriidyfuzjiiwłaśnie
teoriimodernizacji),którawedługJuMUCHA,AuKuPALUCH,(1980)
odnosiłasiędojednostronnegoijednokierunkowegoprocesu
19
