Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Pojęciensztukiprymitywnej”
31
wpełnirozwiniętegoużyciaobrazów,triumfowanodziękiwłasnemuwykształceniu
nadidolem,traktowanymjakonegzotyczny,prymitywny,ahistoryczny”36.
OdIIpołowyXVIIIwieku,wrazzpojawieniemsięideipostępu
ipóźniejszymrozwojemewolucjonizmuwXIXwieku(np.praceJohanna
JakobaBuchofena,Henry’egoMaine’a,LewisaHenry’egoMorgana,
EdwardaBurnettaTylora,JamesaFrazera,JohnaMcLennana,Johna
Lubbocka),życiendzikich”zaczętopostrzegaćjakobędącewpoczątko-
wejfazierozwojuspołecznego,podlegającegoewolucjikuformomcoraz
doskonalszym–odstanudzikościprzezbarbarzyństwodocywilizacji37,
naktórymtoetapieznajdowaćsięjużmiałyspołeczeństwaeuropejskie.
Koncepcjatastałasiępóźniejdoskonałymuzasadnieniemdlawielowie-
kowejkolonizacjitychterenów–kolonializmmiałprzyspieszyćprze-
chodzenieprzezspołecznościndzikich”dokolejnychstadiówrozwoju,
miałichncywilizować”.Dośćwspomnieć,żeoilew1800rokuZachódpo-
siadał30–35%powierzchniziemi,tow1878rokupanowałjużnad67%,
awlatachIwojnyświatowejażponad85%jejpowierzchni,naktórej
rozrastałysiękolonie,protektoraty,dominia,wspólnotyiterytoriaza-
leżne38.ZdaniemMichèleDuchet,wXVIIIwiekuustaliłasięlogiczna
strukturapostrzeganiadzikości,opartanatrzechopozycjachpojęcio-
wych:człowiekcywilizowany–człowiekdziki,teraźniejszość–przeszłość,
podmiot–przedmiot.nDziki”zostałokreślonyjakozarazemżywyrelikt
przeszłości(nżyjącyprzodek”)ijakoczłowiek,wstosunkudoktórego
nczłowiekcywilizowany”nreprezentujenaturalnąprzewagęwspółczesnej
podmiotowości”39.Whistoriisztukifunkcjonowanietychopozycjiniech
zilustrujefragmentsłynnejksiążkiOsztuceErnstaGombricha:
Imdalejcofamysięwgłąbhistorii,tymwyraźniejokreślone,aleibardziejosobliwe
sącele,jakimsztukamiałasłużyć.Taksamojest,gdywyjeżdżamyzmiastanawieś,
36Ibidem.
37Por.A.Ferguson,AnEssayintheHistoryofModernSociety,Londyn1767;L.H.Morgan,
AncientSociety,orResearchesintheLinesofHumanProgressfromSavagery,throughBarbarism,
toCivilization,NowyJork1877.
38Za:W.J.Burszta,Czytaniekultury.Pięćszkiców,Łódź1996,s.49.
39M.Duchet,AntropologieethistoireausiècledesLumières,Paryż1971.Za:Z.Pucek,
Dyskursantropologicznywdobiedekonstrukcji:http://www.euro-limes.ae.krakow.pl/files/
el1(2)2003/zp_limes1(2).pdf(25.10.2008).
