Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
III.Błaźni,weneckascenateatralnaikomediadell’arte
comeelspiritodeDomenegoTaiacalzeapparveaZuanPolonarrandotuttelepenedell’inferno
(Historięprzepiękną,wktórejopowiadasięotym,jakZuanPolowiukazałsięduchDomi-
nikaTaiacalzeiopowiedziałmuokarachpiekielnych),pisanąwtakzwanymdialettoschia-
vonesco,będącymmieszaninądialektuweneckiegoijęzykadalmackiego.ZuanPolo
wsławiłsięwystępamiwfarsachwstylubłazeńskimorazwintermediachwystawia-
nychmiędzyaktamiklasycznychkomedii.Kiedy17lutegoroku1515wCa’Pesaro,
„napodwórcu,stowarzyszenieNieśmiertelnychwystawiłokomedięMilesGloriosus
Plauta,zprzepięknymidekoracjami,zwłaszczanieboskłonemrozciągniętymnad
podwórcem,atakżezpięknymistrojami”62,ZuanPolozadziwiłpubliczność,od-
grywającpomiędzyaktami–równiedopracowanepodwzględemscenograficznym
iniezwyklesugestywne–intermedia.Sceneriędonichstanowiłypiekielneczelu-
ści,wktórychbłazenspotykałswojegokolegępofachu,zmarłegokilkalatwcześniej
DomenicaTaiacalze63:
pomiędzyaktamiZuanPolowystawiłinną,nowąkomedię;najpierwudawałwniej,
żejestczarodziejem,któryzszedłdopiekiełisprawił,żepokazałosiępiekłoidemony,
potemzaśudawałbogamiłościiteżzstąpiłwpiekielneczeluście,gdziespotkałDo-
menegoTaiacalze(ł).Byłotobardzopiękne,aludzibyłomnóstwo(ł)64.
Nazwiskosyna65Liompardiego,ZuanCimadora(XVIwiek),pojawiasięwjed-
nymzdialogówPietraAretina,napisanymwlatach30.XVIstulecia.Aretinoopi-
62Treśćcałegocytatuworyginalezob.przyp.64.
63Zachowałysiębardzonielicznewzmiankinajegotemat–m.in.wdniujegośmierciM.Sanuto
napisałonimwswoichIdiarii:„byłznakomitymbłaznem,towarzyszemZampola,wsztucefacecji
jednymznajznakomitszychwnaszymmieście”(„eraoptimobufon,compagnodiZampolo,ehomo
inquestecossefazetediprimidilacitànostra”),M.Sanuto,Idiarii,acuradiF.Stefanietal.,Venezia
1879–1902,t.15,s.543.IdiariidiMarinoSanuto,wydaneporazpierwszydopierowXIXstuleciu,
dostarczająwielucennychszczegółówdotyczącychżyciateatralnegotegookresu.Jesttomonumentalne,
pięćdziesięcioośmiotomowedzieło,wktórymautoropisywałniestrudzeniewszystkienajważniejsze
wydarzeniacodzienne–literackie,teatralne,polityczne,militarneiekonomiczne,mającemiejsce
wWenecjiwlatach1496–1533.Wszystkietomydostępnesąonline:http://onlinebookstr.library.upenn.
edu/webbin/metabook?id=sanudodiary.
64„incha’daPexaro,incorte,fufatounacomediaperlicompagniImmortalirecitataperloro,qualfo
MilesGloriosusdiPlauto;fufatobelissimoaparato,maximeilcielodisopradilacorte,eteranobellivestiti.
EnelmezodiattiZuanPolofevaetiamluiun’altracomedianovafenzandoesernegromanteetstato
al’infernoefevenirunoinfernoconfuoghiediavoli,fenzepoifarsiDiod’amorefoporta’al’inferno,
trovoDomenegoTaiacalze(ł).Fubellacossa,vifuassa’zente(ł)”,M.Sanuto,Idiarii,op.cit.,t.19,
s.444.
65RobertHenkeuważa,żeCimadorniebyłsynemZuanPolaiżejesttopomyłkauczonychzarówno
włoskich,jakianglosaskich:„AmisreadingofaSanudopassagedatedFabruary7,1526,hasledboth
47
