Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
42
CzęśćI.„Swój”i„obcy”–poznawczyaspektproblematyki
wroganieoznaczanwymyślania”nowychwymiarówzagrożenia,aleaktualizację
tych,któreistniejąwkulturowymdepozycieistanowiąważnyelementtożsamości
danejgrupy.Wrozpatrywanymsensiedochodzidoswoistegokontraktu–elity
wcelulegitymacjisystemu,mobilizacjimaskorzystajązutrwalonychwświa-
domościspołecznejmotywacji,stereotypów,uprzedzeńitp.,wychodzącniejako
naprzeciwoczekiwaniomspołecznym
98
.Pytaniepojawiającesięwzwiązkuztym
brzmi:wjakichwarunkachipodwpływemjakichinteresówspołeczeństwoielity
współdziałająwaktualizacjiobrazuwroga?
Utartewyobrażenianatematnwrogów”inprzyjaciół”wnikajągłębokowkoś-
ciectożsamościowydanejgrupy.Wieluautorówpodkreśla,żeschematyideolo-
giczneinnychetniczniemogąbyćegzemplifikacjąelementówwybranychztra-
dycjigrupy,np.odnosićsiędojakiegośokresuhistorycznego.Takaidealizacja
historycznawytwarzanwrogówodwiecznych”(np.nJakświatświatemniebędzie
NiemiecPolakowibratem”),czyteżnodwiecznychsojuszników”(np.nPolak–
Węgierdwabratanki”).
UCarlaSchmittaznajdziemytezę,iżprzeciwieństwowrogaiprzyjacielajest
aksjomatempolityczności.Wtymsensiepodstawoweirozstrzygającezadanie
politycznepoleganawłaściwymodróżnieniuwrogówodprzyjaciół,coodrazu
sugerujesytuacjeskrajne.nObcy”jestpotencjalnymwrogiem,jegoninność”może
negowaćnnaszą”formęegzystencji,dlategotrzebatemuzapobiec.Zgóryprzyjęta
interpretacjaoniebezpieczeństwieniesionymprzeznobce”sprawia,żewisinad
nimmieczDemoklesawpostacigroźbyprzemocy,podboju,walki99.
Ciekawąeksplikacjęmyśliprzywołanegowyżejniemieckiegoprawnikaza-
wieracytatzjegopracyPojęciepolityczności:nZałóżmy,żewobszarzemoralności
najbardziejpodstawowymrozróżnieniemjestpodziałnadobroizło,westetyce
napięknoibrzydotę,wekonomiinazyskistratę,lubnatocoopłacalneinie-
opłacalne.Pojawiasiępytanie,czyistniejeteżtakieprzekonującerozróżnienie,
któreniebyłobypodobneanianalogicznedopozostałych[ł]imogłobysłużyć
zajasnekryteriumpolityczności.Naczymtakierozróżnieniemiałobypolegać?
Specyficznepolitycznerozróżnienie,doktóregomożemysprowadzaćwszystkie
politycznedziałaniaimotywy,torozróżnienieprzyjacielaiwroga.Pozwalaono
natakieokreśleniepojęcia,któredajenamjasnekryteriumpolityczności,ale
zarazemaniniejestjejwyczerpującądefinicją,aninieprzesądzaojejtreści”100.
JakpodkreśladalejSchmitt,ówpolitycznypodziałnaprzyjacielaiwrogajest
samodzielny,itoniewznaczeniudodatkowego,autonomicznegoobszaru.nJego
samodzielnośćpoleganatym,żeniedajesięoworozróżnieniesprowadzićdo
żadnejróżnicyczyróżniczinnegoobszaruanisięnanichnieopiera.[ł]Wsensie
98
Ibidem,s.13.
99
Por
.B.Waldenfels,op.cit.,s.46.
100
C.Schmitt,Pojęciepolityczności,[w:]idem,Teologiapolitycznaiinnepisma,tłum.
M.A.Cichocki,Kraków2000,s.198,Demokracja.FilozofiaiPraktyka.
