Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
8
Wstęp
tendencjiiuprawd”4,jakiwynikającaztegozróżnicowaniaperma-
nentnaquerelle–wielokierunkowabataliapomiędzyzwolennikami
odmiennychracji.Całyszeregtypowomodernistycznychopozycji:
jednostka–zbiorowość;kulturaelitarna–kulturapopularna;sztuka
czysta–sztukaużytkowaczywnajszerszymujęciu:Duch–Materia5,
tomanifestacjeowegosporu,zaścharaktertychnapięćisposóbwar-
tościowaniaelementówwspomnianychdychotomiidowodzą,żemo-
dernizm–postrzeganyzpunktuwidzeniaiwświetleocenprzeciwni-
kówikrytykówtotalnejmodernizacji–ujawniamanichejskąniejako
strukturęichmyśli,jestpostrzeganyjakorywalizacjaświatawartości
uczystych”zeuzłem”,skumulowanymwfaktachbędącychnajbardziej
reprezentatywnymiprzejawamirzeczywistościnowoczesnej,takich
jak:postęptechnologiczny,rozwójdemokracjiidążeńegalitarystycz-
nych,aglomeracjaimodernizacjamiast,urynkowienienaukiisztuki
czywielorakiemanifestacjekulturymasowej,jakprasacodzienna,po-
wieśćpopularna,kabaretczymiejskispektakl.
Literackieświadectwaczy–byprzywołaćrazjeszczetermin
WacławaNałkowskiego–reakcjenaprzemianydokonującesięwkultu-
rzeeuropejskiej,współtworządyskurs,któryokreślammianemmoder-
nistycznegodyskursukulturologicznegoalbomodernistycznejkrytyki
kulturologicznej.Powiązanieliteraturoznawstwazantropologiąkultu-
rykierujenieuchronniekuorientacjispodznakuantropologiiliteratu-
ry.Zuwaginateoretycznąpojemnośćtegoterminuantropologialitera-
turywydajesiędziśnietyleinstrumentariumbadawczymowyraźnie
określonymprofilu,raczejprzeobfitymmagazynemmożliwości,inwen-
4
OdwołujęsiętubezpośredniodoopiniiPaulaValéryjego,którypisałwzwiązku
zesztukąManeta:uEpokaczujesię»nowoczesna«,gdyznajdujewsobienarówni
przyjętą,współistniejącąidziałającąpoprzezposzczególneosobywielośćdok-
tryn,tendencjii»prawd«bardzoodmiennych,jeśliniecałkowiciesprzecznych”.
P.Valéry,TriumfManeta,[w:]tenże,Rzeczyprzemilczane(Zpismosztuce),wyb.,
przekł.inotyJ.Guze,Warszawa1974,s.177.
5
Rozumieniemodernizmujakokulturowejquerellepojawiasięm.in.wpracy
ClaudePichoisC.Pichois,Littératureetprogres.Vitesseetvisiondumonde.Essai
(Neuchâtel1973)czyHansaRobertaJaussa.Zob.tenże,Procesliterackimoder-
nizmuodRousseaudoAdorna,przeł.P.Bukowski,[w:]Odkrywaniemodernizmu,
red.R.Nycz,Kraków1998.
