Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Uwagiwstępne
11
Kilkanaścielattemuwybitnypolskijęzykoznawcaipopularyza-
tor–profesorWaleryPisarek,napisał,żenatematkulturyjęzykapo-
wiedzianojużchybawszystko,cowogólemożnapowiedzieć.Niepod-
ważatojednaksensowności,anawetpotrzebydziałańwtejdziedzinie3.
Bezprzesadymożnastwierdzić,żedziałaniatakie,mającezarówno
wymiarteoretyczny,jakipraktyczno-popularyzatorski,podejmujesię
takdługo,jakdługoistniejeświadomośćjęzykapolskiego.Wynikają
onezespołecznegozapotrzebowaniaijednocześniewyznaczająsens
społecznegodziałaniajęzykoznawcy.
Zarównobadaczehistorii,jakijęzykapodkreślają,żewpolskich
warunkachjegodziejeidziejejęzykoznawstwawsposóbszczególny
sąsplecionezegzystencjąnaroduipaństwa.Wmniejszymlubwięk-
szymstopniuuwydatniasięwnichpierwiastekuczuciowyipatriotycz-
ny.Traktujesięzatemjęzykjakowyznaczniknarodowościinarodu,
jakowytwórnarodowejkulturyijejwspółczynniksprawczyczywresz-
ciejakoczynnikwyznaczającypoczucienarodowejgodności.
Wtradycjinaszejmyślinormatywnejwyraźnejestdążeniedoza-
chowaniajęzykowo-kulturowejihistorycznejciągłości,widaćteżduże
wpływynaukfilologicznych.PoIIwojnieświatowejnarozwójkultu-
ryjęzykazaczynająoddziaływaćnoweczynnikiustrojowe,polityczne
iideologiczne,jednocześniezaznaczasię,mająceswekorzeniewtrady-
cji,dążeniedojejunaukowienia.
Wciągu50powojennychlatwkulturzejęzykapolskiegozary-
sowujesięprzynajmniejkilkaróżnychbardziejlubmniejwyraźnych
nurtów,niepodejmowanojednakdotychczasżadnychwiększych
próbichcałościowegoopisu.Jawisięonaztegopowodujakopewna
niedokońcasprecyzowanacałość,zktórejtrudnowydzielićposzcze-
gólnewątkiipostawy.Literaturadotyczącateoriinormatywnejjestdziś
tyleobszerna,ilerozproszona.Swobodneporuszaniesięponiejnawet
osobomzjęzykoznawczymprzygotowaniemmożenastręczaćtrud-
ności.Jesttojednazgłównychprzyczynniedostatkówwszerzeniu
kulturyjęzykaiwjegodydaktycenawszystkichpoziomach.Dlatego
teżwtejksiążcepodjąłempróbęprzedstawieniarozwojupolskiejmy-
ślinormatywnejwpowojennym50-leciu.Jesttojednakraczejzarys
niżdokładnyopis.Unikamszczegółowejperiodyzacjiztegopowodu,
3Por.Kulturajęzykadziś,red.W.Pisarek,Poznań1995,s.7.
