Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
panujących,atakżeprzewidywanieupadku,któregoprzyczyndopatrzysię
waspektachprzezinnychniedostrzeganych.
KiedyprzyjeżdżadoJanaNowakadoMonachium,jestjużautorempracy
magisterskiejRusso-SovietNationalism(McGillUniversity,1949),wktórejzawarł
podstawowypoglądnaZSRR,późniejrozwijanyiwspieranyargumentamidostar-
czanymiprzezkolejnewydarzenia.Tezabrzmiała:ZSRR,wbrewpowszechnie
przyjętymtwierdzeniomipropagandzieprzeztopaństwogłoszonej,niejestmo-
nolitem,niejestjednolitympaństwem.Toodtworzonewielonarodowedawneim-
periumcarskie,targanewewnętrznymisprzecznościami3.
NaHarvardUniversitywOśrodkuBadańRosyjskich,gdziezostałasystentem
prof.Merle)aFainsoda4,jednegoznajbardziejcenionychznawcówZSRR,konty-
nuowałbadaniadotyczącetegokrajuistrefyjegowpływów.
WspółpracujączFainsodem,miałokazjękorzystaćzarchiwówsmoleńskie-
goNKWD,zawierającychDteczkizdokumentamidotyczącymiwszystkichdzie-
dzinżyciaZwiązkuRadzieckiego,zdanymioskaliczystekiterroruzarządów
Stalina”5;miałtakżeokazjęprzeprowadzaćwywiadyzwielomarosyjskimiemi-
grantamiizichrelacjiczerpaćwiedzęowydarzeniachwZSRRorazpanującym
tamsystemie.
Dysertacjadoktorska,ukończonalatem1953r.,byławięczatytułowana:
TheRoleofthePurgeintheTotalitarianState(Rolaczystkiwpaństwietotalitarnym).
PoddaneanaliziedwaokresywhistoriiZSRR:konieclat30.idrugapołowalat
40.XXw.,wktórychDczystka”stałasiędominującymmechanizmemfunkcjono-
waniapaństwa,pozwalałyZbigniewowiBrzezińskiemudoprecyzowaćpoglądyna
tematsystemutotalitarnegonaprzykładzieZwiązkuRadzieckiego.
PoobroniedoktoratuZbigniewBrzezińskiwyruszyłwpodróżdoEuropy.
TowówczaswszedłdogmachuRWE,żebypoznaćdyrektoraStacjiPolskiej.
BrzezińskiegointeresowałahistoriawojennaKurierazWarszawy,aleważnabyła
dlaniegotakżerolaRadiaWolnaEuropawkształtowaniuszerszejpolityki,której
celemmiałobyćpokonanieZwiązkuRadzieckiegowzimnejwojnie.Wwypadku
roliStacjiPolskiej-przynajmniejosłabieniewpływuSowietówwPolsce.Takteż
rolęRadiawidziałJanNowak.Wrozmowieokazałosię,żeDPolskazdaleka”jest
imobujednakowobliskaiobajmająnadzieję,żeojejwyzwoleniezsowieckiej
hegemoniimożnawalczyćróżnymiśrodkami.
PatrickowiVaughanowi6Nowaktakrelacjonowałtospotkanie:DJegoojciec
powiedziałmipóźniej,żejużjakochłopiec[Zbigniew]myślałtylkoowyzwo-
leniuPolski.Tegodniaspędziłemznimzaledwiedwiegodziny[ł],alekie-
dywyszliśmyzrestauracji,wiedziałem,żetenmłodyczłowiekodegraolbrzy-
miąrolęwkształtowaniuamerykańskiejpolitykiwobecEuropyŚrodkowej
iWschodniej”7.
Topierwszespotkanieopisywanebyłowkilkupublikacjach8.Nowakprzypo-
minajewliściez1czerwca1966r.,wktóryminformujeBrzezińskiegooprzygo-
towywanymprzezRWEprogramiezokazjijegonominacjinaczłonkaBiura
PlanowaniaPolitycznegoDepartamentuStanu:
11
