Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
20
SławomirCzetwertyński
ekonomicznanietylewynikazcałkowicienowegooglądurzeczywistościgo-
spodarczo-społecznej,ilezdekompozycjiirekonstrukcjiistniejącychteorii.
Pojęcieracjonalnościwpodejmowaniudecyzjiludzkichjesttuszczegól-
nieistotne,gdyżracjonalnośćstanowiodpowiedniknaturalnegodlaczłowie-
kamechanizmudecyzyjnego.Jesttorównieżprzykładswegorodzajutauto-
logiiteoretycznej,coszczególniedobrzewidaćwpodejściuekonomicznym
Gary’egoBeckera(1990).Ważeniekorzyściikosztówwcelupodjęciaopty-
malnejdecyzjijestsparowanezpojęciemracjonalnościnazasadziedetermini-
zmu.Podjętadecyzjajestracjonalna,gdyżwynikważeniakosztówikorzyści
determinujedecyzjęoptymalną.Zdrugiejstronywynikważeniakosztówiko-
rzyścijestoptymalny,gdyżdecydentjestracjonalny.Wszelkieirracjonalności
musząbyćzatemjedyniepozorneiwynikająznieznajomościwagprzypisa-
nychkorzyściomikosztomprzezdecydenta.Cowięcej,samdecydentmoże
niepotrafićwyjaśnić,jakprzypisujewagiwswoimpodświadomymrachun-
kuekonomicznym.
Racjonalnośćpozostajezatemwcentralnympunkcierozważańnaddecy-
zjamiludzkimi,leczjedyniewortodoksjiekonomicznejmożnaprzyjmowaćją
jakoabsolutnąlubrzeczową.Wheterodoksjiekonomicznejracjonalnośćbędzie
ujawnianawsposóbodmienny,conieoznacza,żeniejestonawciążczynni-
kiemnaczelnym.Wtakimujęciumetodologicznymkażdaheterodoksjaekono-
micznajestkonkretyzacjąortodoksjiekonomicznej.Możnatosobiewyobrazić
nazasadzieprocesuformowaniasięidealizacjiwramachjednejperspektywy
ontologicznej,anastępniekonkretyzacjiwramachinnejperspektywyontolo-
gicznej.Zatakimrozwojemmyśliekonomicznejprzemawiato,żezdobyczeko-
lejnychnurtówekonomicznychpojawiająsięwpewnejchronologii,azdrugiej
stronyekonomia(zpewnymiwyjątkami)pozostajejednąnauką.
Jesttooczywiściekoncepcjawybiórcza,gdyżzakłada,żewyjścieodkrytyki
podejścianeoklasycznegoprowadzidowykształceniasięnurtówpobocznych.
Przeświadczenietoopierasięnafakcie,żeekonomiagłównegonurtu,którajest
bezpośredniopołączonazdoktrynąneoklasyczną(Mueller,2012,s.28-29),sta-
nowipodstawęwykładanąadeptomekonomii.Wkonsekwencjinaukowcyzaj-
mującysięekonomiąnapoczątkuswojejedukacjisąprzygotowywanidopo-
sługiwaniasięprawidłamiekonomiineoklasycznejimodelowaniazachowań
ludzkichprzyzałożeniuracjonalnościpodejmowanychdecyzji.Pomocnewzro-
zumieniutegozagadnieniasądociekaniaFlecka(1986,s.136)natematkolek-
tywówmyślowych,którychnośnikiemsąspołecznościnaukowców.Fleckprze-
konującodowodzi,żeprzynależnośćdodanejspołecznościnaukowcówwymaga
formyterminowania,azatemzdobywaniakolejnychstopniwtajemniczenia.Po-
czątektejdrogijestwyznaczonyprzezekonomięneoklasyczną,azatemmodel
człowiekaracjonalnego.Wpewnychgranicachpoprawnościwypowiedzimożna
stwierdzić,żeprawidłoweposługiwaniesiędoktrynąneoklasycznąpozwalana
