Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
charakterutegocałegonurtubadawczego,obecnegonietylkowjęzyko-
znawstwie,leczszerzej-whumanistyceprzezkilkadziesięcioleci,nurtu,
uktóregopodstawległoprzekonanie,żezjawiska(wtymtakżelingwi-
styczne)możnauporządkowaćzapomocąróżnychkategorii.
Wprocesieewolucjijęzykówjednekategoriegramatycznepowolisię
kształtują,ainnestopniowozanikają.Jakożeprocestentrwadługo,może
polegaćmiędzyinnyminagramatykalizacjileksemówczyleksykalizacji
wykładnikówgramatycznych.Wartowspomnieć,żeistniejątakżeskon-
wencjonalizowane,anietylkozgramatykalizowanekategorieekspresji
iapelu,należącedogramatyki,doktórychzaliczyćmożnaconiunctivus
czyoptativus.Najczęściejstanowiąonepozostałościformsłużącychfunk-
cjipodstawowejkategoriigramatycznych,czylifunkcjikomunikacyjnej
(por.Kuryłowicz,1987:116-144).
Kategoriesąprzedmiotemopisunietylkogramatycznego,aletakże
leksykalnegopoziomujęzyka.
Kategoriaimperceptywnościpostrzeganajestwdotychczasowejlitera-
turzejakojedenzrodzajówbardzoszerokiejkategorii-modalności.Jej
naturęnależyjednakrozpatrywać,jaksięwydaje,wszerszymkontekście
takichzjawiskjakjęzykowyantropocentryzm,gdyżczłowiekjestpod-
miotemorganizującymwypowiedźzużyciemtejkategorii(Rokoszowa,
1980).Podstawoweznaczeniematakżeusytuowaniemówiącego,jego
szerokorozumianalokalizacjawzględemzdarzenia/zdarzeń,któreprzed-
stawiaodbiorcy.CzłowiekwznanympodstawowymschemacieEGO-TU-
-HIC-NUNCmanifestujesięegocentryczniewkomunikaciejęzykowym,
jesttakżezlokalizowanywzględemTUwprzestrzeniiwczasie4.EGOto
centrumzdarzenia,jegolokalizacjamaistotnywpływnaużycierodzajów
kategorii,wtymkategoriimodalności.
Wposzczególnychjęzykachprzestrzeń,którąorganizujesobienadaw-
cawzględemzdarzenia,októrymmówi,możebyćrozmaicieprzedsta-
wiana,coprzekładasięnapostaćjejjęzykowejrealizacji,atozkoleiznaj-
dujeodzwierciedleniewnaturzesytemujęzykowegonapoziomieprzede
wszystkimgramatycznym,atakżeleksykalnym.EGOmożebyćobecne
namiejscuzdarzeniaiwidziećcosięzdarzyłolubniebyćświadkiemzda-
4Zdającsobiesprawęzuproszczonegocharakteruschematukomunikacyjnego,dlaja-
snościwywoduprzyjmujęgojakowystarczającynatymetapierozważań.
16
