Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
M.Kallas,HistoriaustrojuPolski,Warszawa2005
ISBN83-01-14501-3,©byWNPWN2005
dawnychstrukturosadniczychigrodów.Powstałanowasiećgrodów(m.in.w
Poznaniu),którestanowiłyośrodkiwładzy.Najważniejsząrolęwtymprocesie
odegrałoGniezno,którewedługStanisławaSzczura„stanowiłoideowąkolebkę
państwa,skądpóźniejszatradycjawywodziłaródpanujący”1.Poupływieok.30
państwo
latodzapoczątkowaniaekspansjipowstałopaństwognieźnieńskie,conastąpiło
gnieźnieńskie
wlatachsześćdziesiątychXw.
NadalaktualnypozostajeproblemhistorycznościprzodkówMieszkaI.
WymieniaichpiszącyswojąkronikęnadworzeBolesławaKrzywoustegoAno-
nimzwanyGallem:Siemowit,Leszek(Lesko)iSiemomysł(Siemosław).Władcy
nowegopaństwawywodzilisięzdynastiipółmitycznegoPiastaChościkowica.
NazwędynastiiPiastównadałahistoriografiaśląskawwXVIIiXVIIIstuleciu,
aupowszechniłjąAdamNaruszewicz.PierwszymhistorycznymwładcąPolski
byłMieszko,książępiastowski,któregopoczątekpanowanialiczysiętradycyjne
od963r.Historycywskazująnato,żeźródłapisanewymieniająMieszkaIjako
MieszkoI
władcęrozległegoterytorialniepaństwa.
Przyjęciechrztuw966r.byłowydarzeniemoniezwykłejdoniosłościdla
dalszychdziejówPolski.
UstalenieczasuikolejnościpodporządkowaniaprzezwładcówGniezna
innychterytoriów—pozaWielkopolską—napotykanapoważnetrudności.
MieszkoIzająłKujawy,atakżeŁęczycęiSieradz,którestałysięośrodkiemziemi
łęczyckiejisieradzkiej.StopniowouzależniłodsiebiePomorze(począwszyod
jegowschodniejczęści)izapewneziemięlubuską.Wlatachsiedemdziesiątych
Xw.dokonanopodbojuziemisandomierskiej.Wtymsamymczasie(choćna
krótko,od981)zajętoGrodyCzerwieńskie,zamieszkałeprzezLędzian.Między
960a990r.wgranicachpaństwagnieźnieńskiegoznalazłosięMazowsze.Ma-
łopolskazośrodkiemwKrakowiepozostawałapodwładztwemczeskimdook.
984r.NastępniewładzęwMałopolscezczeskiegonadaniauzyskałsynMieszkaI,
Bolesław.Około990r.MieszkoIzająłŚląsk.PodkoniecżyciaMieszkoIpanował
niemalnadcałymdorzeczemOdryiWisły.
WdokumencieznanymjakoDagomeiudex,wystawionymmiędzy991a992r.,
Dagomeiudex
MieszkoInadałswojepaństwoStolicyApostolskiej.Równocześnieaktten,
zwanyteżdarowiznągnieźnieńskąjestnajważniejszymźródłempozwalającym
wogólnymzarysiepoznaćprzebieggranicpaństwowychPolskiuschyłkuXw.
Niestety,niezachowałsięoryginałtegoaktu,ajedynieregestr(streszczenie)
zlicznyminieścisłościamiuniemożliwiającymipoprawnąinterpretacjęjegotre-
ści.Wystawcydokumentu,tj.MieszkoIwrazzżonąOdąidwomasynami,
[...łświętemuPiotrowinadalijednomiastowcałości,którenazywasięSchines-
ghe,zewszystkimiswymiprzynależnościamiwtychgranicach,jaksięzaczynaod
pierwszegobokuwzdłużmorzagranicąPrusażdomiejsca,którezwiesięRuś,
igranicamiRusirozciągasięażdoKrakowa,iodtegożKrakowaażdorzekiOdry
wprostdomiejsca,którezwiesięAlemure,iodtejżeAlemuryażdoziemiMilezepro-
stodoOdryażdowyżejwymienionegoSchinesghe2.
WedługDagomeiudexpółnocnągranicępaństwastanowiłoMorzeBałtyckie.
opisgranic
PierwszepowołanienazwySchinesgheodnosisiędoGniezna,aAlemuretoMo-
rawy.PozagranicamipaństwapozostawaławówczasMałopolska.
1S.Szczur,HistoriaPolski.Średniowiecze,Kraków2002,s.33.
2Wybórtekstówźródłowychzhistoriipaństwaiprawapolskiego,zebrałioprac.J.Sawicki,
(dalejWybórtekstówźródłowych,J.Sawicki),t.1,cz.1,Warszawa1952,nr3
19
