Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wrazzwydaniemprzywilejówindywidualnychnastępowałoprzeka-
zanieprzezmonarchęprawpublicznychdokorzystaniawdobrach
nadanychzregaliówmonarszych.Przywilejeteniezachowałysię,aledo-
wodamiichistnieniabyłopowstawaniedóbrziemskich,którezaczęły
korzystaćzuprawnieńimmunitetowych,czylizwolnieńzpodległości
władzymonarszej,októrychzachowałysięwzmiankiŹródłowe.Przywi-
lejeimmunitetowewystępowaływpostaciimmunitetuekonomicznego
orazimmunitetusądowo-administracyjnego.Przywilejetebyłyczęsto
udzielanefaktycznymjużdzierżycielomdóbr.Wydawalijezazwyczaj
władcyterytorialniwXII,anastępniewXIIIw.Procestenzakończyłsię
ostatecznienaprzełomieXIIIiXIVw.
RozpowszechnienieprzywilejówimmunitetowychwXIIIw.dałopod-
stawydopotraktowaniarycerstwajakowyodrębnionejprawnieimate-
rialniezbiorowości.PotwierdzenietegomożnaodnaleŹćwlicznychztego
okresuprzywilejachnadawanychprzezwładcówterytorialnychmożno-
władcomirycerstwudanejziemi.Donajbardziejznanychmożnazaliczyć
przywilejewCieni(1228)iLutomyślu(1291),udzielonedlaziemikra-
kowskiej.
Podstawyprawneodrębnościstanurycerskiegozwiązanebyłyrów-
praworycerskie
nieżzwyodrębnieniemsięcałegozespołuwłasnychnormprawnych.
Określałyonepozycjęspołecznąrycerstwa,którapozostawałateż
wzwiązkuzeszczególnymcharakteremposiadaniadóbrziemskich.Po-
siadaniedóbrziemskichłączyłosięzobowiązkiemwykonywaniaposług
wojskowychprzezichposiadaczynarzeczwładcy.Powstaływtenspo-
sóbdobranaprawierycerskim.
Wrazzwyodrębnieniemsiędóbrnaprawierycerskim,nastąpiłopo-
wstanieprawzwiązanychzwykonywaniemobowiązkówrycerskich,któ-
rejednocześnieniosłykolejneuprawnienia,wynikającezprzywileju
przynależnościdorycerstwa.
Uprawnieniarycerskie,którewykształciłysiępowszechniewzwiąz-
uprawnienia
kuzposiadaniemdóbrnaprawierycerskim,stanowiłyzespółnorm
zprawarycerskiego
zwyczajowych,zwanychprawemrycerskim(iusmilitare).Byłyonegwaran-
towaneprzywilejamiwładców.Doprawarycerskiegozaliczanoupraw-
uprawnienie
nieniauzyskaneprzezrycerstwo,związanezwypełnianiemobowiązków
wynikające
wojskowych,którejakozobowiązaniaciążyłynawładcy:prawowykupu
zprawarycerskiego
rycerzawprzypadkupopadnięciawniewolę,prawodoodszkodowania
zastratyponiesionewczasiewyprawywojennej,prawodowynagrodze-
niazawyprawępozagranicamikraju.
Rycerstwonabyłotakżewramachprawarycerskiegowieleupraw-
nieńwzakresieprawadziedziczenia,przywilejówosobistychwprawie
małżeńskim,zdolnościprocesowej,posiadaniapotencjałuobronnego,
ochronywłasnejosoby.
prawarycerskie
Wzakresiedziedziczeniarycerstwouzyskałoprawoprzekazaniama-
dotyczącedziedziczenia
jątkówziemskichliniombocznym,awraziebrakuinnychspadkobier-
66