Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
WedługwieluźródełnietylkomiastoWan,alecałeprowincje:
Wan,Bitlis,ErzurumiSivasznalazłysięwpierwszejpołowie
1915r.wogniupowstaniaantytureckiego[19].14maja
1915r.wojskorosyjskieweszłodoWanu.Wmieściedoszło
dopogromówmuzułmanów.Ciznich,którzyprzeżyli,musieli
uciekać.WkrótcewolneodTurkówmiastozaczęłoprzyciągać
OrmianzcałejwschodniejAnatolii,anawettakodległychterenów,
jakMosul.Liczononato,żewrejonieWanupowstaniepod
rosyjskąkurateląormiańskiepaństwo.Niektórympowracającym
udałosięuniknąćdeportacji.Wmieścieiokolicachznalazłosię
około250tys.Ormian,podczasgdyprzedwojnąliczbaludności
niemuzłmańskiejimuzułmańskiejwregionienieprzekraczała
50tysięcy.Jednakwjużwlipcu1915r.armiaosmańska
przegrupowałasiłyioddziałyrosyjsko-ormiańskiezaczęłysię
wycofywać.Zanimipodążyłaormiańskaludnośćcywilnawliczbie
około200tysięcy.Panikatowarzyszącaewakuacjibyłatrudna
doopisania.Ormiańscycywilebalisięzemstyosmańskichwładz
imuzułmańskichsąsiadów.Porzucaliwięcdobytekispieszyli
zarosyjskąarmiąnaKaukaz.Około40tys.znichzginęłowczasie
tegomarszualbozwycieńczenia,albozrąkKurdów[20].
DrugakwestiatoliczbaofiarprzymusowychwysiedleńOrmian.
Źródłatureckiemówiąo200tys.zabitych,źródłaormiańskie–
odwóchmilionach.Jednymzpunktówwyjściadorozważańnaten
tematmogąbyćwynikispisupowszechnegoludnościImperium
Osmańskiegoz1914roku.Wedługnajczęściejpodawanychdanych,
wpaństwiemieszkałowówczasod1,4do1,5mlnOrmian.Ostrożne
szacunkimówią,żedeportacjąobjętychzostałowlatach1915–1916
około400tys.osób,aokoło700tys.uciekłozTurcjinaKaukaz,
doEuropyiUSA.Ponieważwedługspisuz1927r.wRepublice
Tureckiejmieszkałojakieś140tys.Ormian,toprzyzałożeniu,
żew1914r.wpaństwiemieszkało1,4mlnosóbtejnarodowości,
a700tys.uciekłopozagranicepaństwa,populacjaOrmianwTurcji
zmniejszyłasiędo1927r.o560tysięcy.Przyjmując,
żew1914r.wImperiumOsmańskimmieszkało1,5mlnOrmian,
stratyludzkiewyniosły660tysięcy[21].
