Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1896r.,czyliw1313wedługkalendarzamuzułmańskiego,
przypadała50.rocznicajegopanowania.WTeheranieiinnych
miastachIranuprzygotowywanosiędoobchodówjubileuszu.
1majawładcawizytowałmeczetSzahAbdolazimpodTeheranem.
Ztłumuwyszedłnaglemężczyzna,podszedłdowładcyizastrzelił
go.Zabójcazostałschwytany.OkazałsięnimniejakiMirza
MuhammadRezazKermanu.Zapisprzesłuchaniazabójcy
potwierdziłprzypuszczeniaowątkutureckim,alewskazałtakże
naszerszetłospołecznezabójstwa,jakimbyłoniezadowolenie
zrządówKadżarówpotzw.proteścietytoniowymw1890roku[103].
W1890r.szachprzyznałbrytyjskiejspółcewyłącznośćnahandel
iprzetwórstwotytoniu.Władcabyłudziałowcemspółkiimiał
otrzymywaćrocznie25%zysków.Decyzjetewywołałymasowe
protestydrobnychproducentóworazkupcówiwrezultaciezostały
cofnięte.JednakprzenikanieobcegokapitałudoIranubyłonadal
silneitrwałojużoddziesięcioleci.Pierwszyukładbrytyjsko-perski
owymianiehandlowejzostałpodpisanyw1841r.iotworzyłrynek
IranuprzedtowaramizAngliiiIndii.Kolejneułatwieniaustalone
zostaływramachtraktatuparyskiegoz4marca1857roku.
W1865r.WielkaBrytaniaiIranpodpisałykonwencjęwsprawie
budowyliniitelegraficznych,cooznaczałodalszeprzenikanie
kapitałubrytyjskiegodoIranu.Wlatach70.XIXw.władzeperskie
wydałyprzedsiębiorcombrytyjskimkilkakoncesjinabudowęlinii
kolejowych.Koncesjanahandeltytoniemz1890r.byłakolejnym
krokiemwumacnianiusięwpływówhandlowychWielkiejBrytanii
wIranie,conaruszałopozycjemiejscowychkupców[104].
Sytuacjępolitycznąwokresiepoprzedzającymrewolucjęokreślał
wznaczącymstopniuchronicznydeficytbudżetowyipróbyrządu
wyjściazfinansowegokryzysu.Powodemzłegostanufinansów
byłainflacja,zmniejszającesięwpływyzesprzedażyjedwabiuoraz
rosnącewydatkidworukrólewskiego,związanewdużym
stopniuzkosztownymipodróżamiszachaNaserod-Dinaorazjego
następcyMozaffaraod-Dina(1896–1907)doEuropy.Rządzaciągał
kredytyzagranicąiposzukiwałwewnętrznychźródełfinansowania.
Armiaperskamiałaprzestarzałeuzbrojenieibyłaźlewyszkolona.
