Historia administracji w Polsce 1764-1989

Wojciech Witkowski

Uzyskaj dostęp

ISBN/ISSN:

978-83-01-14583-5

DOI:

Wydawnictwo:

Wydawnictwo Naukowe PWN

Rok wydania:

2007

Liczba stron:

472

XML:ISBN/ISSN:

ONIX MARC21

Bibliografia:

Witkowski, Wojciech. Historia administracji w Polsce 1764-1989. Red. . Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2007, 472 s. ISBN 978-83-01-14583-5

Bibliografia refWorks:

RT Book, Whole

SR Electronic(1)

A1 Witkowski, W.

T1 Historia administracji w Polsce 1764-1989

PB Wydawnictwo Naukowe PWN

PP Warszawa

YR 2007

SN 978-83-01-14583-5

Bibliografia BibTex:

@Book{ 293, author = "Witkowski, Wojciech", editor = "", title = "Historia administracji w Polsce 1764-1989", publisher = "Wydawnictwo Naukowe PWN", year = "2007", address = "Warszawa", isbn = "978-83-01-14583-5" }

Bibliografia endNote:

TY - BOOK

AU - Witkowski, Wojciech

ED -

TI - Historia administracji w Polsce 1764-1989

PB - Wydawnictwo Naukowe PWN

CY - Warszawa

PY - 2007

SN - 978-83-01-14583-5

ER -

Netografia (standard APA):

Witkowski, Wojciech. Historia administracji w Polsce 1764-1989 [baza danych online] Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2007 [dostęp: 12 09 2024]. Dostęp w Ibuk Libra: https://libra.ibuk.pl/reader/historia-administracji-w-polsce-1764-1989-wojciech-witkowski-293.

historia Polski, historia ustroju, historia prawa i ustroju

Nowa seria podstawowych podręczników akademickich PWN!

Obszerna i wnikliwa synteza historii administracji w Polsce od połowy XVIII wieku do współczesności. Książka opiera się na kryterium chronologicznym. Obok doktryny i prawa admin...

Więcej

ISBN/ISSN:

978-83-01-14583-5

DOI:

Wydawnictwo:

Wydawnictwo Naukowe PWN

Rok wydania:

2007

Liczba stron:

472

XML:ISBN/ISSN:

ONIX MARC21

Do Czytelnika12
Przedmowa14
Rozdział I. Geneza i charakterystyka ustroju administracyjnego państw nowożytnej Europy18
1.1. Pojęcie administracji i biurokracji18
1.2. Państwo publiczne i jego reformy w czasie absolutyzmu oświeconego23
1.3. Zasady europejskiego konstytucjonalizmu od XIX w. Państwo prawne29
1.4. Zasady organizacji i działania administracji państwa konstytucyjnego37
1.5. Ukształtowanie się prawa administracyjnego46
1.6 Sądownictwo administracyjneg i inne formy zewnętrznej kontroli administracji]48
1.7. Nauka administracji i prawa administracyjnego54
Rozdział 2. Ustrój administracyjny Polski w czasie kształtowania się monarchii konstytucyjnej (1764-1795). Rozbiory Rzeczpospolitej60
2.1. Polska "oświeconą republiką"60
2.2. Reformy administracji centralnej i lokalnej w latach 1764-177569
2.3. Przemiany w ustroju administracyjnym na Sejmie Wielkim (1788-1792)75
2.4. System administracyjny według uchwał sejmu grodzieńskiego 1793 r. i w czasie powstania kościuszkowskiego84
2.5. Rozbiory - terytorium i ludność. Podział Polski z punktu widzenia prawa międzynarodowego87
2.6. Polska myśl administracyjna epoki oświecenia92
Rozdział 3. Ustrój administracyjny centralnych ziem Polski (1795-1915). Księstwo Warszawskie i Królestwo Polskie98
3.1. Ustrój władz i urzędów pod panowaniem pruskim i austriackim do lat 1807/180998
3.1.1. Zabór pruski do 1807 r98
3.1.2. Zabór austriacki do 1809 r101
3.2. Księstwo Warszawskie104
3.2.1. Administracja centralna Księstwa Warszawskiego108
3.2.2. Podział administracyjny i organy terytorialne114
3.2.3. Sądownictwo administracyjne i początki kontroli administracji118
3.2.4. Kształtowanie się aparatu urzędniczego121
3.3. Królestwo Polskie124
3.3.1. Centralne władze administracyjne134
3.3.1.1. Król134
3.3.1.2. Namiestnik. Generał-gubernator136
3.3.1.3. Rada Administracyjna i Rada Stanu (Ogólne Zgromadzenie)140
3.3.2. Naczelne organy administracji resortowej144
3.3.3. Podział kraju i administracja terytorialna. Samorząd147
3.3.4. Sądownictwo administracyjne i inne formy kontroli administracji157
3.3.5. Aparat urzędniczy i jego pragmatyka163
3.3.6. Władze administracyjne w powstaniach narodowych167
3.3.6.1. W okresie powstania listopadowego (1830-1831)167
3.3.6.2. W okresie powstania styczniowego (1863-1864)169
Rozdział 4. Ustrój administracyjny ziem polskich zaboru pruskiego (1807-1914). Wielkie Księstwo Poznańskie172
4.1. Przemiany ustrojowe w Prusach172
4.2. Charakterystyka odrębności Wielkiego Księstwa Poznańskiego176
4.3. Podział ziem i organy administracji terytorialnej. Samorząd180
4.3.1. Podział terytorialny i ludność180
4.3.2. Organy administracji na szczeblu prowincji i rejencji183
4.3.3. Administracja w powiecie184
4.3.4. Gminy miejskie186
4.3.5. Gminy wiejskie188
4.4. Sądownictwo administracyjne190
4.5. Prawa i wolności obywatelskie. Państwo prawne a germanizacja194
4.5.1. Prawa obywatelskie195
4.5.1.1. Równość wobec prawa195
4.5.1.2. Wolność osobista196
4.5.1.3. Wolność osiedlania się i nietykalność mieszkania196
4.5.1.4. Tajemnica korespondencji198
4.5.1.5. Wolność opinii i swoboda prasy198
4.5.1.6. Wolność wyznania i sumienia198
4.5.1.7. Wolność nauczania199
4.5.1.8. Wolność stowarzyszeń i zgromadzeń200
4.5.1.9. Prawa języka polskiego200
Rozdział 5. Ustrój administracyjny ziem polskich zaboru austriackiego (1809-1914)203
5.1. Przemiany ustrojowe w monarchii austriackiej - położenie Galicji203
5.1.1. Do wybuchu Wiosny Ludów203
5.1.2. Od wprowadzenia autonomii205
5.2. Podział terytorialny i administracja rządowa212
5.3. Organy autonomiczne i samorząd214
5.3.1. Sejm i Wydział Krajowy214
5.3.2. Samorząd terytorialny: gminny i powiatowy217
5.3.3. Administracja szkolnictwa i samorząd zawodowy221
5.4. Aparat urzędniczy i jego pragmatyka223
5.5. Prawa i wolności obywatelskie225
5.5.1. Zasada równości wobec prawa227
5.5.2. Równouprawnienie narodów i języków227
5.5.3. Wolność osobista229
5.5.4. Wolność przesiedlania się229
5.5.5. Tajemnica korespondencji229
5.5.6. Wolność opinii229
5.6. Sądy prawa publicznego - austriackie państwo prawne231
5.6.1. Trybunał Państwa231
5.6.2. Trybunał Administracyjny232
Rozdział 6. Ustrój administracyjny ziem wschodnich (1772-1917)236
6.1. Pozycja prawna Polaków236
6.2. Podział ziem i organy administracji terytorialnej. Samorząd244
6.2.1. Podział terytorialny i organy zarządu244
6.2.2. Organy samorządowe244
6.2.2.1. Polski samorząd szlachecki249
6.2.2.2. Reformy samorządowe Aleksandra II na terenie guberni zachodnich250
Rozdział 7. Samorząd administracyjny wolnych miast: Gdańska (1807-1814) i Krakowa (1815-1846)254
7.1. Wolne Miasto Gdańsk254
7.1.1. Urząd gubernatora francuskiego256
7.1.2. Organy zarządu centralnego256
7.1.2.1. Senat i jego organy257
7.1.3. Podział administracyjny i organy terytorialne258
7.1.2.2. Drugi i Trzeci Wydział258
7.2. Wolne Miasto Kraków259
7.2.1. Urząd rezydentów263
7.2.2. Senat jako organ centralnego zarządu265
7.2.3. Podział administracyjny i organy terytorialne268
Rozdział 8. Polskie nauki prawnoadministracyjne w dobie zaborów271
8.1. Główne ośrodki myśli administracyjnej271
8.2. Kształcenie kadr urzędniczych - studia administracyjne281
Rozdział 9. Ustrój administracyjny ziem polskich w czasie I wojny światowej (1914-1918)284
9.1. Polskie działania polityczne i wojskowe284
9.2. Okupacja ziem polskich przez Niemców i Austriaków - nowy podział terytorialny289
9.3. Organy niemieckiego zarządu okupacyjnego292
9.4. Organy austro-węgierskiego zarządu okupacyjnego294
9.5. Kształtowanie się polskiego systemu władz i organów administracji296
9.5.1. W dziedzinie zarządu centralnego i resortowego296
9.5.2. W dziedzinie samorządu terytorialnego299
9.5.2.1. Samorząd miejski299
9.5.2.2. Samorząd wiejski301
9.5.2.3. Samorząd powiatowy302
Rozdział 10. Ustrój administracji publicznej w II Rzeczpospolitej (1918-1939)304
10.1. Przemiany w ustroju politycznym państwa304
10.2. Podział terytorialny312
10.3. Admnistracja centralna322
10.3.1. Prezydent i Rada Ministrów323
10.3.2. Ministerstwa i urzędy centralne328
10.4. Terytorialna administracja rządowa332
10.4.1. Organy administracji ogólnej333
10.4.2. Organy administracji specjalnych337
10.5. Samorząd terytorialny342
10.5.1. Podstawy prawne i organizacja do 1933 r342
10.5.2. Struktury samorządowe po unifikacji w 1933 r348
10.6. Samorząd gospodarczy i zawodowy351
10.6.1. Samorząd gospodarczy351
10.7. Terytorialne odrębności administracyjne353
10.6.2. Samorząd zawodowy353
10.7.1. Autonomia województwa śląskiego354
10.7.2. Wersalskie Wolne Miasto Gdańsk356
10.7.3. Obszar Litwy Środkowej (1920-1922)358
10.7.4. Terytorium Spisza i Orawy (1920-1925)362
10.8. Sądownictwo administracyjne. Kontrola administracji363
10.8.2.1. Zewnętrzna kontrola administracji367
10.8.2.2. Wewnętrzna kontrola administracji369
10.9. Postępowanie administracyjne370
10.10 Aparat urzędniczy i jego pragmatyka371
10.11. Dorobek nauk administracyjnoprawnych373
Rozdział 11. Ustrój ziem polskich w czasie II wojny światowej (1939-1945)377
11.1. Władze II Rzeczypospolitej na uchodźstwie. Polskie Państwo Podziemne377
11.1.1. Zmiany zasad funkcjonowania administracji w czasie wojny światowej377
11.1.2. Ciągłość polskich organów państwowych378
11.1.3. Organy państwa na uchodźstwie379
11.1.4. Struktury Polskiego Państwa Podziemnego381
11.2. Okupacyjne podziały terytorialno administracyjne384
11.2.1. Porozumienia niemiecko-radzieckie384
11.2.2. Obszary wcielone do Rzeszy Niemieckiej385
11.2.3. Utworzenie i obszar Generalnego Gubernatorstwa386
11.2.4. Obszary wcielone do Związku Radzieckiego387
11.3. Ustrój administracyjny ziem polskich pod okupacją niemiecką389
11.3.1. Administracja niemiecka na obszarach wcielonych do Rzeszy389
11.3.2. Administracja w Generalnym Gubernatorstwie391
11.4. Ustrój administracyjny ziem polskich pod okupacją radziecką do 1941 r394
Rozdział 12. Ustrój administracji państwowej w Polsce Ludowej (1944-1989)396
12.1. Ustrój polityczny i jego ewolucja396
12.1.1. Budowa podstaw ustrojowych: okres Krajowej Rady Narodowej (1944-1947)396
12.1.2. Ustrój według Małej Konstytucji z 19 lutego 1947 r398
12.1.3. Ustrój konstytucyjny w latach 1952-1980400
12.1.4. Reformy ustrojowe lat 1980-1989403
12.2. Podział terytorialny406
12.2.1. Nowy kształt terytorialny państwa406
12.2.2. Podziały terytorialne przeprowadzone w latach 1944-1954408
12.2.3. Reformy podziału terytorialnego w latach 1972-1975412
12.3.2. Organy administracji centralnej w latach 1972-1975412
12.3. Administracja centralna414
12.3.1. Pojęcie administracji państwowej i zasady działania414
12.3.2. Organy administracji centralnej w latach 1944-1952416
12.3.2.1. Lata 1944-1947416
12.3.2.2. W okresie obowiązywania Małej Konstytucji z 1947 r417
12.3.2.3. Pod rządami konstytucji z 1952 r419
12.4. Administracja terenowa423
12.4.1. System dualistyczny w latach 1944-1950423
12.4.2. Reforma z 1950 r. i ewolucja rad narodowych427
12.4.3. Przemiany w latach 1972-1975431
12.4.4. Terenowe organy administracji niepodporządkowane radom narodowym433
12.5. Kontrola administracji. Sądownictwo administracyjne435
12.5.1. Zasady kontroli435
12.5.2. System kontroli436
12.5.2.1. Kontrola sejmowa i Rady Państwa437
12.5.2.2. Kontrola społeczna437
12.5.2.3. Kontrola resortowa i międzyresortowa438
12.5.2.4. Kontrola Najwyższej Izby Kontroli (tzw. państwowa)439
12.5.2.5. Arbitraż gospodarczy440
12.5.2.6. Kontrola prokuratorska441
12.5.2.7. Kontrola sądowa442
12.5.3. Przywrócenie sądownictwa administracyjnego w 1980 r443
12.5.4. Trybunał Konstytucyjny445
12.6. Postępowanie administracyjne446
12.5.5. Rzecznik Praw Obywatelskich446
12.7, Pracownicy administracji449
12.8. Zarys dorobku nauk administracyjnoprawnych453
Wskazówki bibliograficzne (wybór prac ogólnych, podręczników i skryptów)457
Indeks nazwisk460
Spis map466
Spis ilustracji468

Zasady:centralizmu,koncentracjiihierarchicznejzależności,występując

łącznie,przyniosływefekcie,wpierwszejpołowieXIXw.,wzórpaństwa,

wktórymwszystkiefunkcjeadministracyjnebyływykonywaneprzezhierar-

chicznieskoordynowanyaparatorganówpaństwowych.Takimodelpaństwa

reprezentowaływówczasFrancja,aleteżPrusy,Austria,Rosjaiwiele

mniejszych.

Zasadomtymtowarzyszyłowprowadzenienaszerokąskalęw

począt-

kachXIXw.zasadyjednoosobowegokierownictwa(zasadyjednoosobo-

zasadajednoosobowości

wości).Oznaczałotosytuację,wktórejorganadministracjistanowiłajedna

osobaidoniejnależałpełnyzakresotrzymanejwładzyzwyłącznym

prawemdowydawaniadecyzji.Natrwałedodziejówadministracji

koncepcjętęwprowadziłNapoleonIBonaparte.Powołaniprzezniego

ministrowiestalinaczeleresortówinazasadziewyłącznościpodejmowali

decyzjewkwestiachnależącychdowłaściwościresortowej.Niestanowili

oniwspólnejradyministrów,pracowalioddzielniezcesarzemiprzednim

ponosiliodpowiedzialność.Głównązaletąjednoosobowegokierownictwa

byłaniewątpliwiemożliwośćszybkiegopodejmowaniadecyzjiitym

samymsprawnegodziałaniaadministracji.Łatweteżstawałosięustalenie

osobyponoszącejodpowiedzialnośćzapodjętedecyzje.Zawadęuznaje

się,dodzisiaj,niebezpieczeństworozstrzygnięćarbitralnych,wkonse-

kwencjiniekiedyniefachowych.

Napoleon,skupiającwswymrękucałośćwładzywykonawczej

napoleońskiereformy

(niezależnieoduprawnieńustawodawczych),zasadyjednoosobowości

administracji

nieograniczyłdostanowiskministerialnych.Przeciwnie,wtymduchu

zreorganizowaładministracjęterytorialnąFrancjifundamentalnąustawą

z17lutego1800r.Oparłjąteżnazasadachcentralizmu,hierarchicznego

podporządkowaniaimodelubiurokratycznym.Wszyscyurzędnicypo-

chodziliznominacji,byliodpowiedzialniprzedswymiprzełożonymi

iwkażdejchwiliprzeznichodwoływalni.Naczelenowychjednostek

administracyjnych,tj.departamentów,stanęliprefekci,okręgów–podpre-

fekci,agminamikierowalimerowie.Prefekcipochodziliznominacji

pierwszegokonsula(późniejcesarza),podlegaliministrowispraw

wewnętrznych,apodprefekci–prefektom.Prefektorazpodprefektkie-

rowaliadministracjąpowierzonychimobszarówjednoosobowo.ArtykułIII

ustawyz17lutego1800r.funkcjeprefektaokreślałkrótko:„Prefektbędzie

samwykonywaładministrację”.Prefektowiwrezultaciepodlegaławde-

partamencieprawiecałaadministracja,zwyjątkiemwojska,sprawszkol-

nych,wymiarusprawiedliwości,policji,codoprowadziłodoznacznego

zespoleniaadministracjiisłużbowejpodległościprefektaodpowiednim

resortowoministrom.Podprefekcimoglidziałaćwyłącznienazlecenie

prefektów,stądteżichrolapraktyczniesprowadzałasiędopośredniczenia

międzyprefektemaobywatelami.Funkcjonującenaszczebludepartamentu,

okręgu,gminyradymiałyograniczonekompetencje(główniepodatkowe),

awpraktyceichrolabywałaznaczniepomniejszana.Wartotuprzytoczyć

Brak wyników

Historia administracji w Polsce 1764-1989

Treść książki

Znajdź bibliotekę blisko siebie, i uzyskaj dostęp do ebooka w systemie IBUK Libra