Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
24
MarekMikołajec
SiedemzegarkówkopidołaJoachimaRybkitopowieśćtypowainietypowaza-
razem.Przedstawiaonazgodniezmodelempowieścipikarejskiejbohateraprze-
biegłego,włóczęgę,obieżyświata,żyjącegonamarginesiezorganizowanegożycia
społecznego.Podobnie,jakwprzypadkunpikarejskiego”FeliksaKrullazksiążki
TomaszaManna2,opowiadanahistoriarzucanoweświatłonaobowiązującenor-
my,prawa,ogółem-obowiązującyporządeksymboliczny.Oryginalnośćdzieła
Morcinkazasadzasięnakonstrukcjinarratora,czyligrabarza.Autordopuszcza
wniejwielogłos(gwara,obcejęzyki,filozoficznerozważania,różnekultury).Jest
tomistrzowskiruchprzekładającyzpozorutylkopartykularnąplebejskąopo-
wieśćwwielkąuniwersalnąnarrację.Dziękitemuniezachodzizerwanie,które
zaprzepaściłobypotencjałitalentMorcinka.Przerzuceniepomostupomiędzy
tym,colokalne,itym,couniwersalne,pozwalapowiedzieć,żeopowieścikopido-
łatodziełooniezwykłejproblematyce.Ichrytmemsąprzygodyorazbędąceich
konsekwencjątraumatyczneprzeżycia.
Opowieśćwymaganastawieniaświatopoglądowego,etycznejpozycji,która
godzidystansnarratorazzaangażowaniemuczestnikahistorii.Słowem,wyma-
gaetycznegonastawienia.Trudnetozadanie,wktórymniełatwookonsekwen-
cjęiuczciwość,zważywszy,żeMorcinekwSiedmiuzegarkachkopidołaJoachi-
maRybkiobejmujeopowieściąsporyczas(kilkadziesiątlat).Miejscewnimna
mitAustro-Węgier3,Mittel-Europy,pięknopołudnia(Dalmacjaijejwyspy),jest
Iwojnaświatowa,odzyskanieniepodległości,okresmiędzywojnianaŚląsku,jest
wreszciedramatobozówkoncentracyjnychiczasyPolskiLudowej.Tooryginalna
iniebywalebogatawwątkiksiążka,liczącaraptem233strony.Częstowyśmie-
wanyewangelicznyidydaktycznytonMorcinkapoddanyjestwniejnajcięższej
próbie.Jestniąretrospektywatematykibezcenzuryipoprawnościowejselekcji
(tematamisąśmierć,przygoda,erotyzm,przemoc,włóczęga).Trzebazaznaczyć,
żedziełotowkrytycznejlekturześwietniesiębroni.
Najwyraźniejszymproblememtejprozyjestistnienieiwypracowanienasta-
wieniadoniego.Żywobyciekopidołaokreślajązegarki,przypominającemuprze-
łomoweczybliskiesercuhistorie.Sątoopowieścimiejscamiradosne,pełnezmy-
słowychrozkoszy,aleniemniejczęstoprzeplataneniewysłowionymdramatem,
traumą,wobecktórejnarratorwielokrotniezawieszaopowieść,ucieka,powta-
rzając:nJazaśuciekam.Idodzisiajuciekamprzedtamtymwspomnieniem,anie
mogęuciec”4.Zarównopowtarzanie,jakinachalnośćwspomnieńzaświadczają
orealnejobecnościproblemu,urazu,którydomagasięterapiiprzezopowieść.
WfabuleznajdziemyopisznaczącychprzełomówhistoriiodXIXwiekudolat
pięćdziesiątychisześćdziesiątychwiekuXX,wktórychmieszająsięwielkieimałe
wydarzenia,przedstawionezapomocąstylułączącegonowoczesnyświatopogląd,
2T.Mann:WyznaniahochsztapleraFeliksaKrulla.Przeł.A.Rybicki.Warszawa1987.
3A.Kożuchowski:PośmiertnedziejeAustro-Węgier.Obrazmonarchiihabsburskiejwpi-
śmiennictwiemiędzywojennym.Warszawa2009.
4G.Morcinek:SiedemzegarkówkopidołaJoachimaRybki.Katowice1982,s.60,76,94.
