Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wiadomościwstępne
11
literowe(cz,sz,rz,dz)dlaoddaniadźwiękówniewystępującychwjęzykułacińskim.
Większośćliteroddajewięctesamegłoskiwjęzykułacińskim,cowpolskim.
Sąjednakpewneznacząceróżnice.
Wymowajęzykałacińskiegozmieniałasiębowiemwciąguwieków.
a.WIw.p.n.e.,czyliwokresie,wktórymobowiązywałyregułygramatyczneprzed-
stawionewniniejszejksiążce,systemfonetycznyjęzykałacińskiegoobejmował:
-samogłoskikrótkie:przednianiezaokrąglona[ʌ]oddawanawpiśmieprzez
a,[e]pisanee,[i]pisanei,[O]oddawaneprzezo,[ʊ]pisaneuoraz(wyłącz-
niewwyrazachzapożyczonychzjęzykagreckiego)[y](wymawianejak
wjęz.niemieckimü)oddawaneliterąy;
-samogłoskidługie(patrz§7):[ai]pisanea,[ei]oddawaneliterąe,[ii]odda-
waneliterąi,[Ol]pisaneo,[ʊ:]pisaneuoraz(wzapożyczeniachzgreki)[yi]
oddawaneliterąy;
-dyfongi:[al]oddawanywpiśmieliteramiaei[ol]oddawanyliteramioe.
-spółgłoski:[b],[p],[d],[t],[f],[l],[m],[n],[r],[s]oddawanetymisamymi
literami,cowjęzykupolskim,oraz
-spółgłoskę[k]oddawanąliteramic(bezwzględunasąsiedztwoinnychgło-
sek),klubq;
-półsamogłoski:[j]reprezentowanąprzezliteręioraz[ʋ](wymawianejak
polskieł)oddawaneprzezliteręunapoczątkuwyrazuorazpoq,sing.
b.Wpóźniejszychwiekachwymowatazmieniałasię.Najważniejszeztychzmian
to:
-wIw.n.e.dyfongi[al]>[æ]i[ol]>[œ],bywwiekunastępnymprzejść
wdługie[ei];
-wIIw.n.e.[ʋ]>[v];
-naprzełomieIIiIIIw.n.e.[y]>[i];
-wVw.kprzedsamogłoskami[i]i[e]>[ts](wymawianejakpolskiec)
Dotegodoszłyjeszczeróżnezmianyozasięgulokalnympodwpływemsub-
stratówisuperstratów(językówwyeliminowanychprzezłacinę).Zmianytebyły
widocznezwłaszczawmowiewarstwniewykształconych(tzw.łacinaludowa,zktó-
rejrozwinęłysiępóźniejjęzykiromańskie),jednakprzeniknęłyteżdowymowy
warstwwykształconych,takżew722r.Brytyjczykśw.Bonifacymiałtrudności
zrozmowązwychowanymwRzymiepapieżemGrzegorzemII,mimożedoskonale
porozumiewalisięwpiśmie.
c.Kiedywrazzrozpowszechnieniemsięideihumanizmunastąpiłpowrótdoźró-
deł,azaobowiązującywzorzecjęzykałacińskiegoprzyjętosystemfleksyjny
isyntaktycznyobowiązującywokresiecycerońskim(1.poł.Iw.p.n.e.),huma-
nistaholenderskiErazmzRotterdamuopublikowałw1528rokudialogDe
rectaLatiniGraeciquesermonispronuntiatione,wktórymprzedstawiłzasady
prawidłowej,jegozdaniem,wymowyjęzykałacińskiego.Podjegowpływem
§5
