Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
30
JoachimOsiński
nościgospodarczej,tojednakjejprzepisyrozstrzygająkilkafundamentalnychwtym
obszarzekwestii.Przedewszystkimwart.20konstytuujesięwśródzasadustrojowych
państwazasadęspołecznejgospodarkirynkowej,która„opartajestnawolności
gospodarczej,własnościprywatnejorazsolidarności,dialoguiwspółpracypartnerów
społecznych”.
Przyjęcie„społecznejgospodarkirynkowej”,jakozasadniczegomodelukształtują-
cejsięwprocesietransformacjigospodarkipolskiej,oznaczałoistotnekonsekwencje
nietylkodlaobywateliipodmiotówgospodarczych,aletakżedlaorganówadministra-
cjirządowejisamorządowej.
Popierwsze,niekwestionowanyjestzwiązekbudowaniaspołecznejgospodarkiryn-
kowejzinnymizasadamiustrojowymidemokratycznegopaństwa,przedewszystkim
zasadąpaństwaprawnegourzeczywistniającegozasadysprawiedliwościspołecznejoraz
zasadąpomocniczości(subsydiarności),którawzmacniaprawaiwolnościobywateli
orazichwspólnot,wtymterytorialnych(gmin,powiatówiwojewództw).
Podrugie,społecznagospodarkarynkowawsensiemodelowym1,aleipraktycznym,
akceptujeregułyliberalizmugospodarczego,wolnegorynkuisilnegopieniądza,jed-
nocześnieuznajączaniezbędneistnienieregulatorówprzebieguprocesówgospodar-
czych,mającychzagwarantowaćrealizacjępostulatówipotrzebspołecznych.Głównym
depozytariuszemtychregulatorówjestpaństwo,któremożeinterweniowaćiwpływać
naułomneczyzawodneelementymechanizmurynku(marketfailures)izachowania
podmiotówgospodarczych2.Ważnymzadanieminstytucjipaństwajestteżkorygowanie
(uzupełnianie)rynku,amożeonoczynićtonaszczebluzarównocentralnym,poprzez
rządowąpolitykęgospodarcząispołeczną,jakiregionalnymilokalnym,poprzezdzia-
łającątamadministracjępubliczną(organysamorząduregionalnegoilokalnego).Tak
więcwsensieustrojowymomawianazasadarozstrzygapozytywniekwestięprawomoc-
nościaktywnościgospodarczejorganówsamorząduterytorialnego.
Zasadaspołecznejgospodarkirynkowejodnosisiędowszystkichsektorówgospo-
darki,wtymtakżedorolnictwa.Jednakżeprzepisart.23Konstytucjiokreślający,że:
„Podstawąustrojurolnegopaństwajestgospodarstworodzinne”,którywokresiesta-
nowieniakonstytucjiwynikałzkonstatacjiówczesnejrzeczywistości,stanowiswoistą
gwarancjędlategorodzajugospodarstw.Mimoiżprzepistennienaruszapostanowień
art.21i22,tojednakgwarantuje,żefunkcjonowaniemechanizmówspołecznejgospo-
1Społecznagospodarkarynkowa(SocialeMarktwirtschaft)jestmodelemustrojugospodarcze-
gopowstałympoIIwojnieświatowejwNiemczech.Twórcąpojęciaorazgłównychzałożeńmodelujest
AlfredMüller-Armack,któryopublikowałjew1946r.wpracyZarządzanieagospodarkarynkowa.
WpraktycezałożeniamodelubyłystopniowowprowadzanewżycieodkanclerstwaK.Adenauera,
szczególnyzaśokresbudowyspołecznejgospodarkirynkowejprzypadłnasprawowaniewładzyprzez
kanclerzaLudwikaErhardtawlatach1963–1966.Modeltenpowszechnieuznajesięzapodstawęsuk-
cesówgospodarczychRFNwokresiepowojennym.Wpercepcjipolskiejwokresietransformacjidość
częstoprzeciwstawiany„modelowigospodarkiliberalnej”,poprzezwybiórczeakcentowaniezawartych
wnimelementówmodelupaństwadobrobytu(opiekuńczego),aszczególnieochronysocjalnejnaj-
uboższychibędącychwtrudnejsytuacjiżyciowej,cowzasadzieprzeczyłodoktrynieordoliberalizmu
(tzw.szkołafryburska),leżącejupodstawideispołecznejgospodarkirynkowej.
2Znanyipodzielanyjestpogląd,żepolitykalaissez-fairebyławWielkiejBrytaniiformąregulacji
państwowej–A.Gramsci,K.Polanyi,P.A.Samuelsoniinni.Por.A.Wojtyna,Nowoczesnepaństwo
kapitalistyczneagospodarka,PWN,Warszawa1990,s.21.
