Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Pierwsze–tonajgęściejprzeznichzasiedlonycyrkułIV(wedługnowego
podziałumiastaz1832r.nadwanaściecyrkułów),określanywręczjakodzielnica
żydowska.Zajmowałonobszarzamkniętyodzachoduul.Dziką;odpółnocy
Stawkami,Muranowskąipl.Muranowskim;odwschoduZakroczymską;
odpołudniaŚwiętojerskąiNowolipkami.UlicecyrkułuIV–Franciszkańską,
Nalewki,Wałową,Nowiniarską,Koźlą,Czarną,Konwiktorską,Bonifraterską(od
ul.Wygon),Gęsią(doul.Dzikiej)–zamieszkiwało25%ogólnejliczbyŻydów
warszawskich.Drugieskupisko–todwaprzylegającedosiebiecyrkuły:VII
iVIII.Obejmowałyonełącznieobszarograniczonyodpołudniaizachodugranicą
miasta,odpółnocyulicąLeszno,odwschoduplacemBankowym,Ogrodem
Saskim,Marszałkowską.Mieszkałotamblisko40%Żydów,którzyzajmowali
wcyrkuleVIItakieulice,jakWronia,Żelazna(odGrzybowskiejdoLeszna),
Waliców,Ogrodowa,Krochmalna,Ptasia,Ciepła,Graniczna,Przechodnia;
wcyrkuleVIIIzamieszkiwalizaśŻelazną(odGrzybowskiejdoTwardej),Łucką,
Prostą,Ceglaną,Pańską,Śliską,Twardą,Złotą.Mniejszyprocentowyudział
ŻydówobserwujemywcyrkuleVI,rozciągającymsięnapółnocodLeszna
inazachódodDzikiej.TamstarozakonnizasiedliliuliceNiską(doDzikiej),
Pawią,Dzielną,Nowolipki,Nowolipie,Karmelicką,Mylną,Smoczą.
Zarysowanyobszarjużwtymczasiewyraźnieodróżniałsięodresztymiasta.
Nabrałzdecydowanieodrębnegocharakteru,stającsięnajwiększymskupiskiem
warszawskichŻydów.GabrielaZalewska,interpretującprzytoczonedane
orozmieszczeniuŻydówwówczesnejWarszawie,pisze:„możemystwierdzić
wyraźnypasleżącymiędzyulicamiOkopowąiNalewki,łączącycyrkułyIViVII
wjednązwartądzielnicę,zamieszkanąprawiewyłącznieprzezstarozakonnych.
Takwięcw1840r.rewirżydowski,takcharakterystycznydlaWarszawylat
późniejszych,jużistniał,dzielącmiastonadwiezróżnicowanepodwzględem
narodowościowymczęści”(1996:39).
TerenyCytadelizjednejstronyisiećulicegzymowanychzdrugiejścieśniały
rewirżydowski,blokującmożliwośćjegorozwoju.W1848r.podjętopróbę
zwiększeniarewiruprzezzniesieniezakazuosiedlaniasięŻydównaKoźlejoraz
częściŚwiętojerskiejmiędzyFretaiNowiniarską.Niebawemznówrozluźniono
ograniczenia,poszerzającobszardozwolony.Byłytojednakpółśrodki,
utrzymującesięwobrębieniezmienionegosystemu,któregoistotąbyłazasada
reglamentowaniaprzestrzeniżyciowejŻydówwWarszawie.
ZasadniczązmianęwsytuacjiprawnejŻydówwarszawskichprzyniósłukaz
cara–reformatoraAleksandraIIz5czerwca(wedługnowegostylu)1862r.
OformalnymrównouprawnieniuŻydów.MargrabiaAleksanderWielopolski,
którywczerwcutegorokuzostałmianowanynaczelnikiemrząducywilnego
KrólestwaPolskiego,przeforsowałwprowadzeniepostanowieńukazuwżycie.
