Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1010DnA
5
DNAjestliniowym,nierozgałęzionympolimerem,zbudowanymzmono-
merycznychpodjednostek-czterechróżnychchemicznienukleotydów,które
mogąbyćpołączonewróżnejkolejności,tworzącłańcuchyskładającesięzsetek,
tysięcy,anawetmilionówjednostek.KażdyznukleotydówwpolimerzeDNA
zawieratrzyskładniki(patrzrys.1.4):
•2ʹ-deoksyrybozę,którajestpentozą,rodzajemcukruzawierającympięć
atomówwęgla;atomywęglanosząnumery1!(jedenprim),2!itp.;nazwa
„2’-deoksyryboza”oznacza,żecukiertenjestpochodnąrybozy,wktórej
grupahydroksylowa(—OH)połączonazatomemwęgla2
!
zostałazastą-
pionaprzezwodór(—H);
•
zasadęazotową-cytozynęlubtyminę(jednopierścieniowąpirymidynę)
alboadeninęlubguaninę(dwupierścieniowąpurynę);zasadaazotowa
jestpołączonazresztącukrowąwiązaniem
β
-N-glikozydowym,łączącym
atomwęgla1
!
resztycukrowejzatomemazotunumer1pirymidynylub
atomemazotunumer9puryny;
•
grupęfosforanową,składającąsięzjednej,dwóchlubtrzechpołączonych
resztfosforanowychzwiązanychzatomemwęgla5
!
resztycukrowej;reszty
fosforanoweoznaczonosymbolami
α
,
β
i
γ
;reszta
α
-fosforanowabezpo-
średniołączysięzresztącukrową.
Cząsteczkaskładającasięzcukruizasadyazotowejnazywanajestnukleozy-
dem;przyłączenieresztyfosforanowejzamieniająwnukleotyd.Komórkizawie-
rająnukleotydyzjedną,dwiemalubtrzemaresztamifosforanowymi,alejako
substratywprocesiesyntezyDNAwykorzystywanesątylkotrifosforanynukleo-
zydów.Pełnechemicznenazwyczterechnukleotydów,którewreakcjipolime-
ryzacjitworząDNA,to:
•
2!-deoksyadenozyno-5!-trifosforan,
•
2!-deoksycytydyno-5!-trifosforan,
•
2!-deoksyguanozyno-5!-trifosforan,
•
2!-deoksytymidyno-5!-trifosforan.
Skrótynazwtychczterechnukleotydówtoodpowiednio:dATP
,dCTP
,dGTP
idTTPlub,gdymówimyosekwencjiDNA,A,C,GiT.
Wcząsteczcepolinukleotydupojedynczenukleotydypołączonesąwiązaniem
fosfodiestrowym,łączącymatomywęgla5
!
i3
!
(patrzrys.1.5).Strukturategowią-
zaniawskazuje,żewczasiereakcjipolimeryzacjinastępujeusunięcieznukleo-
tydudwóchzewnętrznychgrupfosforanowych(βiγ)izastąpienienimgrupy
hydroksylowejpołączonejzatomemwęgla3!następnegonukleotydu(rys.1.6).
Należyzwrócićuwagę,żedwakońcepolinukleotydusąchemicznieróżne.
(A)nukleotyd
-O
O-
P
O
resztyfosforanowe
γ
O
O-
P
O
β
O
O-
P
O
O
O
5‘
4‘
CH2
C
H
H
OH
cukier
3‘
O
2‘
H
H
ZASADA
C
H
1‘
(b)czteryzasadyazotowewDnA
NH2
HC
8
N
N
7
9
C
C
5
4
C
N
6
3
1
2
N
CH
NH2
HC
N
N
9
guanina(G)
C
C
O
C
N
NH
C
NH2
O
O
N
C
3
2
C
N
4
1
5
6
CH
CH
adenina(A)
cytozyna(C)
C
CH3
HN
C
O
C
N
1
CH
tymina(T)
Rys.1.4.Strukturanukleotydu0(A)ogólnastrukturadeoksyrybonukleotydu,rodzajunukleotydu
występującegowDnA.(b)czteryzasadyazotowewystępującewdeoksyrybonukleotydach
