Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
HalinaGrzmil-Tylutki
Kraków
Gatunekjakokategoriaspołecznojęzykowa
Artykuł,poprzeztaksformułowanytemat,nawiązujedomyśliprzewodniej
tomu.Manacelurównieżpokazanieistotnychróżnicwrozumieniutejkatego-
riiporządkującej,jakieistniejąmiędzyepistemologiągenologicznąfrancuską
apolską,niemieckąianglosaską.
Zwrócenieuwaginacharakterspołecznojęzykowygatunkuniewydajesię
zabiegiemkontrowersyjnym,dyskusyjnym.Językowanaturagatunkujestoczy-
wistością,zwłaszczadlagenologówlingwistów.Jegocharakterspołecznyteż
niebudzizastrzeżeń;większośćbadaczybierzepoduwagę,wswoichanali-
zach,szerokikontekstfunkcjonowaniaomawianejkategorii.Zainteresowanie
kontekstemwypowiedzijestzresztąwlingwistycebardzostare.Wystąpiłojuż
wstarożytności,gdyArystoteleswyróżnił3generadicendi(mowędoradczą,
sądowąipopisową),uwzględniającesytuacjęmówcy,typadresata,czasimiej-
scerealizacji,temat,wiążąctymsamymgatunkibezpośredniozinstytucjami
użytkupublicznego.
AntropolodzyzpoczątkuXXwieku(Malinowski,Sapir,Lévi-Strauss...)po-
traktowalitekstyjakoartefaktyjęzykowe,jakowynikdziałaniajęzykawstruk-
turachspołecznychikulturowych.Socjologicznametodainterakcjonistyczna,
zapożyczonazetnografii,zwanaetnometodologią,badazależnościmiędzy
wzorcamimówieniaaspołecznymirolamilubgrupami(koncepcjaHarolda
Garfinkela).Etnometodologówinteresujeto,wjakisposóbludziedostosowują
swojezachowaniajęzykowedosytuacjiwokreślonychkontaktach.Tatematy-
kanieobcajestDellowiHymesowi,któryuzasadniapojęciekompetencjikomu-
nikacyjnej.Ichociażnieartykułujetegowprost,kompetencjagenerycznajest
jejelementemkonstytutywnym.MichaiłBachtinrozwijatęmyślexplicite:mó-
wimywyłączniegatunkami,przepuszczającstrumieńmowyprzezodpowiednie
formyodlewnicze,którenadająmukształtgatunków.nWzorcespołeczne”(so-
cialpatterns)wyróżniajątakżeEdwardSapirijegouczniowie.
31Gatunki...
