Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Tekstagatunek
21
pozycyjnymistylistycznymtypwypowiedzi,ukształtowanywzależ‑
nościodfunkcji(naukowej,technicznej,publicystycznej,praktycznej,
obyczajowej)orazspecjalnych,właściwychkażdejsferze,okoliczności
obcowaniajęzykowego”(BaCHtin1986:354).Ważnejestto,żeprzy‑
czynąpowstawanianowychtypówwypowiedzisąsytuacjeżyciowe,
wktórychludziesięznajdująiwktórychsięporozumiewają.Dlatego
teżrodzajkontaktu,zamiarmówiącegoczyskładaudytoriumtotwo‑
rzywagatunkumowy.
Fundamentalnązasadąjestta,żekomunikacjajęzykowaodbywasię
zapomocąokreślonychgatunków:flMówimywyłącznieprzyużyciu
określonychgatunkówmowy,tzn.wszelkienaszewypowiedzipo‑
sługująsiękonkretnymi,względnietrwałymiitypowymiformami
konstruowaniacałości.Dysponujemybogatymrepertuaremustnych
gatunkówmowy.Choćteoretyczniemożemywogóleniewiedzieć
oichistnieniu,wpraktycestosujemyjezręcznieipewnie”(BaCHtin
1986:373).Jesttoważnaidalekosiężnamyśl,którawskazujenato,że
niemożliwajestkomunikacjajęzykowabezgatunkówmowy,chociaż
zazwyczajniezdajemysobieztegosprawy.Punktemwyjściaużycia
danegogatunkujestuwzględnieniesytuacjikomunikacyjnej.Sformu‑
łowanaprzezBachtinakoncepcjagatunkówmowystanowipodstawę
dzisiejszejgenologii
4.
Tekstagatunek
Tekstwstosunkudogatunku
5możnaoceniaćwkategoriachstopnia
realizacjigatunkowegowzorcaczy–jakchcąkognitywiści–prototy‑
pu
6.Wynikaztegomożliwośćtraktowaniakonkretnychkomunikatów
tekstowychjakoprzynależnychdodynamicznegopolagatunkowego.
Wróżnychodległościachodcentrumbędąsytuowaćsięposzczególne
4flToprawda,żeMichaiłBachtinniezarysował,wsposóbsystematycznyikompletny,
teoriigatunkumowy.[…]Mimoto–tuwspółcześnibadaczesąniemalzgodni–wpływu
zarysowanejprzezniegokoncepcjigatunkunakształtdzisiejszychposzukiwańtekstolo‑
gicznychniesposóbprzecenić”(Witosz2005:46).
5flJeślizatemzgodziliśmysię,żeregułygatunkusąwcharakterystycetekstunadrzęd‑
neizarazemniezbędne,tomiastmnożyćbytyinazwyróżnychcząstkowychidealizacji,
lepiejintensyfikowaćbadanianadopracowaniemwmiarękompletnychmodeli(gatun‑
kowych)dlaróżnychwerbalizacji”(Witosz2004:47).
6MariaWojtakwskazujenamożliwości,ajednocześnienaograniczeniautożsamiania
prototypuzwzorcemkanonicznym(2004a:14–15).Wzorzecwstosunkudoprototypu
jestobiektemwielowymiarowym.
