Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
zwłaszczawskutekspalanianiskiejjakościwęglabrunatnego(ok.20%),
przetwórstwametalikolorowych(ok.10%)istosowaniapestycydów(20%).
Światowaprodukcjaarsenukształtujesięnapoziomieokoło35tysięcyton
rocznie,zczegohutymiedziemitujągowilościokoło12tysięcytonrocz-
nie[Skoczyńska,2018].Arsenmożewystępowaćwżywności,szczególnie
wrybach.Jesttogłówniearsenwzwiązkachorganicznych.UniaEuro-
pejskaniewprowadziłajakdotądprzepisówokreślającychmaksymalną
zawartośćarsenuwżywności.PołączonyKomitetEkspertówFAO/WHO
dosprawSubstancjiDodatkowych(JointFAO/WHOExpertCommiteeon
FoodAdditives,JECFA)ustaliłdawkęBMDL(ang.BenchmarkDoseLower
ConfdenceLimit)wwysokości3Pg/kgmasyciała/dzień,którapowoduje
0,5-procentowywzrostryzykazachorowanianarakapłuc[Kulik-Kupka
iin.,2016].Związkiarsenumożnapodzielićnatrzygrupy:a)nieorganiczne
(arsenzwiązanyztlenem,siarkąichlorem),b)organiczne(arsenzwiązany
zwęglemiwodorem)orazc)arsenwpostacigazowej(częstozabsorbowany
nacząstkachpyłuzawieszonegoPM10).
Wśrodowiskuczłowiekawystępujewielegrupsubstancjizawierających
arsen[Skoczyńska,2018]:
1.
Nieorganicznerozpuszczalnewwodziezwiązki:tlenkiAs3+iAs5+oraz
rozpuszczalnesoleAs3+iAs5+.
2.
Związkinieorganicznearsenuomałejrozpuszczalnościwwodzie:nie-
któresoleAs3+iAs5+,arsenidy,selenidyarsenuisiarczekarsenu.
3.
Związkiorganicznewystępującenaturalnielubjakopestycydy(np.kwas.
dimetyloarsenowylubkwaskakodylowy).
4.
Związkiorganicznewystępującenaturalnieworganizmachmorskich
(np.arsenobetaina,arsenocholina).
5.
Związkiorganicznestosowanejakododatkidopasz(np.kwasarsanilowy).
6.
Gazowezwiązkinieorganiczneiorganiczne(np.arsyna).
Arsenwodmianiemetalicznejmazastosowaniewmikroelektronice,
wykorzystywanyjesttakżewprodukcjiszkłakryształowego.Stężeniaarsenu
wpowietrzuwdrugiejpołowieXXwiekuwynosiłyod0,2do1,5ng/m3na
obszarachwiejskich,od0,5do3ng/m3wmiastachiniewięcejniż50ng/m3
naobszarachprzemysłowych.
Toksycznedziałaniearsenuwprawidłowychkomórkachwynikazjego
zdolnościdoreagowaniazgrupamisulfydrolowymibiałek,coprowadzi
dozaburzeńwprocesachutlenianiaicykluKrebsa.Arszenikgenerujetakże
powstawanienadtlenkuwodoruihamujereduktazęglutationową,doprowa-
dzającdoobniżeniawkomórcestężeniaglutationu[Kulik-Kupkaiin.,2016].
Indukujeteżwieleprocesówwkomórceprowadzącychdojejapoptozy,czyli
programowanejśmierci.Arsenmożedostaćsiędoorganizmuludzkiegodrogą
inhalacyjną,pokarmowąlubdermalną.Dawkaarsenudostarczonaprzezwy-
palenie20sztukpapierosówwciągudobywynosi0,8–2,4Pg.Jednakgłówną
drogąwnikaniategometalujestukładpokarmowy.Winowytwarzanezwi-
nogronopryskanychpestycydamizdodatkiemaktywnychzwiązkówarsenu
20
Rozdział1.Źródła,charakterystykaisposobymigracjizanieczyszczeńobecnychwśrodowisku
