Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
8
zróżnychpowodówipolitycznych,kulturowych,dramaturgicznych-przedmiotem
zainteresowaniafilmowców.
Wbrewpozoromdookreśleniebohaterówtejksiążkiniebyłoczymśjednoznacz-
nym.JednąznajważniejszychopozycjiwnarracjachoPRL-utworząwładzaispołe-
czeństwo.Tenpodziałzbytczęstotraktowanyjestwpełnirozłącznie,choćnajczę-
ściejniematożadnegouzasadnienia.Wtakimpostrzeganiu
międzywładząispołeczeństwemniemawłaściwieobszarówwspólnych,kanałówprzepływu,
miejscpośrednich.Binaryzmpoladecydujeowyłączającymsięzakresieobupodmiotówiwistot-
nysposóbwpływanaopowieśćoprzeszłości,nadajejejcharakterystycznyrysbezwyjątkowego
antagonizmu2.
Pisząconieoczywistościipłynnościtegopodziału,KatarzynaChmielewskazara-
zemzwracauwagęnaprzypisywaniemonolitycznościtymdwómkategoriom.Nader
częstozarównowładza,jakispołeczeństwosąjedne,niepodzielne,pozbawionewie-
logłosowości,różnychpunktówodniesienia,wewnętrznegozróżnicowania.Zastana-
wiającsięnadtymzagadnieniem,autorkazadajepytanieoto,
kogoobejmujekategoria„władza”?Czytylkoczłonkówbiurapolitycznegoirządu?Pierwszychsekre-
tarzy?Amożewszystkichsekretarzy?Wszystkichczłonkówpartii?Albojeszczeszerzej:wszystkie
osobysprawującefunkcjepublicznewPolsce?Niesątobynajmniejczczezabawylogiczne.Przykaż-
dejodpowiedzipojęciewładzynietylkozmieniaswójzakres,lecztakżetreść3.
Zewzględunafakt,żePZPRbyłahegemonempolitycznym,dyskurswładzyma
dlajejfilmowychreprezentacjifundamentalneznaczenie,takżezpowodutraktowa-
niakinawkategoriachprzekazupropagandowego.WkulturzePRL-upartiarzadko
bywałajednakprzeciwstawianaspołeczeństwu,choćmiałymiejsceitakiesytuacje.
Sytuacjaoczywiściezmieniasięporoku1989.Jeślijednakprzywołujęturozważania
Chmielewskiej,czyniętozinnegopowodu.Napodobnepytaniemusiałembowiem
odpowiedzieć,przymierzającsiędopisaniatejksiążki.Koncentrujęsięnadziała-
czachinatychbohaterach,dlaktórychprzynależnośćdoPZPRi/lubidentyfikacja
ztąinstytucjąmiałyznaczeniezarównodlaichbiografii,jakidlaposzczególnych
filmów.Nieoznaczato,żeinnepostacinienależałydopartii,niepozostawałypodjej
wpływem,niefunkcjonowaływnarzuconymprzezniąparadygmacie,niewyznawały
2
KatarzynaChmielewska,Komunizmwperspektywiehistoriografiiwspółczesnej,Próbaujęcia,[wi]PRL.Życie
pożyciu,red.KatarzynaChmielewska,AgnieszkaMrozik,GrzegorzWołowiec,Warszawa2012,s.18.
3
Tamże,s.19.
