Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.2.Kulturajakozasadniczyaspektzbliżającyporządekprawaiporządeksztuki
|29
przezodpowiednieorgany(czyli,mówiącinnymjęzykiem,jejnrezono-
wanie”zanikło),tracionaswojąmocobowiązującą.Widaćwięcwyraźnie,
żeprawoznawstwuznanejestrozwiązanie,któreuzależniamocobowią-
zującąnormyodjejobecnościioddziaływanianapoziomiekulturowym.
Wpowyższychrozważaniachprawozostałoukazanejakoelement
współtworzącykulturę.Narelacjęprawaikulturymożnajednakspoj-
rzećtakżezinnejperspektywy-perspektywyuczestniczeniaprawników
wkulturze.JakpiszeMarekZirk-Sadowski:nuczestniczeniewkulturze
jestztakiegopunktuwidzeniarelacjąpomiędzypodmiotemdziałającym
aowyminormatywnymiwzoramizachowania”51.Prawnik,któryposłu-
gujesięnormamiprawnymi,posługujesiętymsamymrównieżnormami
kulturowymi(gdyżnormyprawnewspółtworząnormykulturowe).Wy-
różnićmożnadefactodwazasadniczesposobyuczestniczeniaprawni-
kówwkulturze:1)nmechaniczne”uczestniczeniewkulturzeoraz2)nre-
fleksyjne”uczestniczeniewkulturze.Kryteriumwyznaczającymtaki
podziałjeststosunekpodmiotówstosującychprawodonorm,którymi
siętepodmiotyposługują.Tedwatypyuczestniczeniaprawnikówwkul-
turzesąpochodnądwóchwpływowychprądówmyślifilozoficznopraw-
nej-twardegopozytywizmuspodznakuJohnaAustina(nmechaniczne”
uczestniczeniewkulturze)orazkoncepcjiHerbertaL.A.Harta(nreflek-
syjne”uczestniczeniewkulturze).Dlarozważańzawartychwniniejszej
pracyzdecydowaniewiększeznaczeniemanrefleksyjne”uczestniczenie
wkulturze,dlategoteżkoncepcjatwardegopozytywizmuwtymkontekś-
ciejestwyłączniewzmiankowana.
WwykładzieNowewyzwaniedlapozytywizmuprawniczego52Hart
wyróżniatrzyzasadniczecechypozytywizmu:1)pojęciowąseparację
prawaimoralności,2)społeczneźródłaprawa,3)swobodneuznaniesę-
dziowskie.Mówiącbardzoskrótowo,pojęciowaseparacjaprawaimoral-
nościoznacza,żechoćmogąistniećzwiązkimiędzyprawemamoralnoś-
cią,tosątozwiązkiprzygodne,anielogiczneczypojęciowokonieczne.
Tezaospołecznychźródłachprawaoznacza,żedlajegozaistnieniamusi
51
M.Zirk-Sadowski,Sposobyuczestniczeniaprawnikówwkulturze,dz.cyt.,s.47.
52
WykładwygłoszonyprzezHartanaUniwersytecieAutonomicznymwMadrycie
(29.10.1979)dostępnyjestwpolskiejwersji:H.L.A.Hart,Nowewyzwaniedlapozytywi-
zmuprawniczego,tłum.A.Grabowski,nArchiwumFilozofiiPrawaiFilozofiiSpołecz-
nej”2014,nr2,s.5-20.
