Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
8
1.Wstęp
Rozkwitmagnetyzmurozpocząłsięwprzełomowymroku1820,gdywlipcuHans
ChristianOerstedwKopenhadzezaobserwowałoddziaływanieprąduelektrycznego
naigłęmagnetyczną,awewrześniuAndréMarieAmpèrewParyżuwykazał
równoważnośćpólmagnetycznychwytwarzanychprzezmagnesyiobwodyprądu
elektrycznegoitymsamymzapoczątkowałelektromagnetyzm.Wroku1825William
Sturgeonzbudowałpierwszyelektromagnes,który4latapóźniejzostałulepszony
przezJosephaHenry’egostosującegoporazpierwszyizolowanybawełnądrut
metalowy.
WromantycznymXIXwiekuoddziaływanianaodległośćwłaściwedlamagne-
tyzmuintrygowałyówcześnieżyjących,pewniepodobniejakwXXwiekusłynny
wzórEinsteinaE=mc2ipewnienapodobnympoziomierozumienia.Ślademtego
sąchoćbynŚlubypanieńskie,czylimagnetyzmserc”AleksandraFredry(rok1833).
Wsferzeuczućoddziaływanianaodległośćchybaniestraciłyaktualności.Dwanaście
latwcześniejbardzoaktualnemagnetycznewątkiznalazłysięwwierszuAdama
Mickiewicza:
Toasty
(pewnegochemikanacześćistotpromienistych)
Cobybyłośródzakresu,
Naktóryludzierzuceni,
Bezświatła,ciepła,magnesu
Ielektrycznychpromieni?
Cobybyło?zgadnąćłatwo:
Ciemno,zimno,chaosczyste.
Witajwięc,słonecznadziatwo,
WIWATświatłopromieniste!
Leczcóżpoświatłaiskierce,
Gdywszystkodokołaskrzepło?
Zimnyświatizimneserce.
Ciepłatrzeba.WIWATciepło!
Pełnychświatłaizapału
Częstosilnywiatrrozniesie.
Byciałozbliżyćkuciału,
Jestmagnes.WIWATmagnesie!
Takgdyzrośniemwokrągwielki
Przezmagnesowanąstyczność,
Wówczaszlejdejskiejbutelki
Palniem:WIWATelektryczność!
Przynajmniejogólnepoznaniemagnetyzmujestważne,skorożyjemywpolu
magnetycznymZiemi,którechoćstosunkowosłabe,skuteczniechroninasprzednisz-
czącymżyciepromieniowaniemkosmicznym.Słońceemitujestrumieńnaładowanych
cząstek(protonówielektronów)tworzącychwiatrsłonecznydocierającywpobliże
Ziemi.DziękidziałaniusiłyLorentzaziemskiepolemagnetyczneodchylatorytych
cząstek.Cząstkischwytane(pułapkowane)wtzw.pasachvanAllena(odkrytychwro-
ku1958zapomocąlicznikaGeigera–Mülleraumieszczonegowsatelicie)poruszają
