Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1010Myślenieekonomiczneiracjonalnewybory
101030Racjonalnydecydentdyskusjawokółprzydatności
itrafnościmodeli
Wielukrytykówmodeluhomooeconomicusauznajegozanieprzydatnydowyjaśnienia
zjawiskzachodzącychwrealnymświecie,właśniezewzględunaprzyjętezałożenia
odnoszącesiędozdolnościpoznawczychianalitycznych„racjonalnegodecydenta”
.
Czyjednakrealnośćzałożeńdecydujeoprzydatnościmodeluwwyjaśnianiurzeczy-
wistości,aprzedewszystkimczyzałożenieoracjonalnościczłowiekajestrzeczywiście
nieuprawnione?
MiltonFriedman,amerykańskilaureatNagrodyNoblawroku1976iczołowyprzedsta-
wicielmonetaryzmu,diagnozuje,żeprzydatnośćteoretycznychmodelidowyjaśnienia
świataniezależyodprzyjętychwnichzałożeń,aleodtego,czywyprowadzonena
ichpodstawiehipotezytrafnealbonie(Friedman,1953).Oczywiście,jeślimamy
dodyspozycjidwateoretycznemodelerówniekompleksoweiprowadzącedoiden-
tycznychhipotez,jedenznichopartyjestjednaknakompletnienieprzystającychdo
rzeczywistościzałożeniach,drugizaśopierasięnazałożeniachbardziejspójnychztym,
coobserwujesięwrealnymświecie,pierwszy,wkonkurencjimodeli,stoinaprzegranej
pozycji.Odmodeliteoretycznychoczekujesiębowiemnietylkodostarczeniaprzydat-
nychdoprognozowaniahipotez,lecztakżewłaściwegoustrukturyzowaniaproblemu.
Niektórezałożenialepiejsiędotegonadają,innemniej,jeślinp.nieuwzględniają
niektórychistotnychdlarozwiązaniakonkretnegoproblemuograniczeń.Założenia
niepowinnybyćjednakmierzonemiarą„prawda-fałsz”
,leczmiarąprzydatnościich
przyjęciadoustrukturyzowaniairozwiązaniakonkretnegoproblemu.
Dowyjaśnieniarzeczywistościprzydatneipotrzebneróżnepodejściametodolo-
giczne.Modelhomooeconomicusaniebierzepoduwagęistnieniaregułporządkują-
cychludzkiezachowaniawkompleksowymśrodowiskustosunkówekonomicznych
ispołecznych.Jednak,jakstwierdzająMathiasErlei,MartinLeschkeiDirkSauerland,
nietrzebaztegopowoduodrzucaćtegomodelu,jeśliwyjaśniaonwprostysposób
dostrzeganewrzeczywistymświeciezjawiskawynikającezwystępowaniaograniczeń.
„Dopókiproste,nieopartenapsychologiipodejściedoproblemuoptymalizacjidostar-
czadobrychwynikówwkontekściewyjaśnianiazachowańludzkich(wwarunkach
ograniczoności),nieistniejeżadenpowód,byztakiegopodejściazrezygnować”(Erlei
iin.,2007,s.11).Jeślinatomiastprostepodejścieoferowaneprzezmodelhomooeco-
nomicusasięniesprawdza,jeślirzeczywistewynikiodbiegajązasadniczoodwyników
przewidywanychnapodstawietegomodelu,trzebaposzukaćinnegosposobuwyja-
śnienia,np.zastosowaćmodelsatysfakcjonującegominimum.
Podobnanaukapłyniezkonfrontacjimodeluhomooeconomicusazdorobkiemtzw.
ekonomiieksperymentalnej.Celemekonomiieksperymentalnejjestwalidacjahipotez,
17