Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.Problem
13
FazaI(lata30-150)-zgromadzeniaodbywałysięwdomachprywatnych,które
naczasnabożeństwbyłydostosowywanedopotrzebwspólnoty,apozaspotkaniami
pozostawałydoużytkuwłaściciela.Ztegookresunieposiadamyżadnychźródełarche-
ologicznychiskazanijesteśmynawzoryzaczerpniętezarchitekturyposzczególnych
regionówcesarstwa.
FazaII(lata150-250)-wspólnotyzbierająsięnadalwdomachprywatnych,ale
częśćznichzostajeprzekazywananapotrzebywspólnoty(domusecclesiae).Ztego
okresumamykilkaobiektów,wtymw:DuraEuropos(232-256),rzymskietituli
ClementisitituliByzantis(lubVizantis,tituliPammachii)idomwBrytanii(villa
Lullingstone).
FazaIII(lata250-313)-wznoszonooddzielneobiekty(aulaecclesiae),dlaktó-
rychwzórzaczerpniętozsynagogżydowskich.Byłyoneokazałe,osformalizowanej
strukturze,skonstruowanewformiehalowejnaplanieprostokąta.Wtejfazienadal
korzystanozdomówprywatnychorazdomusecclesiae.
FazaIV(poroku313)-pojawiasięnowytyparchitekturykościelnej-basilica.
JednazpierwszychzostałazbudowananaLateraniewlatach314-318.WIVwieku
bazylikiwspółegzystujązwcześniejszymitypamiarchitekturykościelnej.
Ztejkrótkiejprezentacjiefektównaukowejeksploracjiwynika,żeprzezpierwsze
trzywiekipodstawowymmiejscemzgromadzeńekklesiibyłyprywatnedomylub
(wdrugimetapie)budynkioddanenawłasnośćwspólnotyprzezbogatychdar-
czyńców,lubzakupioneprzezwspólnotę16.OdkryciukościoławDuraEuropos17
towarzyszyłoodkryciesynagogiimitreum.Wszystkietrzyobiektyfunkcjonowały
nabazieprywatnychdomówdostosowanychdoliturgicznychiorganizacyjnych
potrzebwspólnot.Wodniesieniudospołecznościchrześcijańskichtentypzabudo-
wyspowodowanybyłzapewneokreślonąiutrwalonąjużwizjąekklesiijakowspól-
notygromadzącejsięwprzestrzenioikosu18.
Przełomwbudownictwiesakralnym,wywołanyrewolucjąkonstantyńską,
doprowadziłdoprzeformułowaniatradycyjnejstrukturylokalnejwspólnoty,będą-
cejnastępstwemanonimowościczłonkówchrześcijańskiejspołeczności.Wtym
kontekściepostulatzgłoszonyprzezJanaChryzostoma,bytraktowaćrodzinęjako
małykościół,możnaodczytywaćjakousiłowanieprzeciwdziałaniatejniepożąda-
nejtendencji.
16S.Longosz,Genezapojęcia„rodzinaKościołemdomowym”wtradycjipatrystycznej,s.39-40:
„DziałalnośćtegorodzajudomowychKościołów,któreistniałyodIIpołowyIdokońcaIIIwieku,po-
świadczająwypowiedzinajstarszychautorówliteraturychrześcijańskiej,m.in.św.Justynmęczenik(ł)”
.
17Zob.C.H.Krealing,TheChristianBuilding.TheExcavationsatDuraEuropos.FinalReportVIII.
PartI,NewHaven1967.
18Nawetwówczas,gdywokresietzw.„małegopokoju”(drugapołowaIIIw.)istniałamożliwośćwięk-
szejswobodyarchitektonicznejipowstawałyaulaecclesiae,towzasadziekościołypozostałyprzystruktu-
rzeoddającejoikoidalnąformęzabudowy,por.R.W
.Gehring,HouseChurchandMission,s.12.
