Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
34
WPROWADZENIE
któredocierajądowszystkichwysp.PocząwszyodRiukiu(wczesnajesień),przetaczająsię
przezKiusiu,SikokuiHonsiu,ażpoHokkaido,gdzieodlistopadaskręcająnapołudniowy
wschód,wypieraneprzezzimnejużpowietrzeznadSyberii.
Takicyklroczny,dużawilgotność,aleteżróżnicetemperaturmiędzypółnocnym
wschodemapołudniowymzachodemwpływająnaturalnienarolnictwo,faunęiflorę
(generalniebujną)orazżyciesamychJapończyków.Poryrokusąprzewidywalne,choćroz-
ciągłośćpołudnikowapowodujeróżnicewdługościichtrwaniaiwtemperaturach.Japoń-
czycysądumnizodrębnychczterechpórroku,którezgodniezkalendarzemtrwająpotrzy
miesiące.Poryrokuwpływałyiwpływająnawrażliwośćestetycznąmieszkańcówwysp,od
dawnasąopiewanewpoezjiiliteraturze,uwiecznianewmalarstwie,decydująokolorystyce
ubrańiwystrojuwnętrz,sąściślezwiązanezjadłospisemidekoracjąpotraw.
Językipismojapońskie
Ponieważwspólnotalingwistycznarównieżnależydopodstawowychelementów
wyróżniającychkulturęjapońską,wartojużwtymmiejscuprzedstawićjęzykipismojapoń-
skie.Językjapońskizaliczanyjestdojęzykówwschodnioazjatyckich,niemajednakusta-
lonejprzynależnościgenetycznej.Istniejekilkateoriinatentemat.Przypisujemusięm.in.
pochodzenieodjęzykaprotoałtajskiego,wykazujecechywspólnezjęzykiemkoreańskim
imongolskim.Niejestnatomiastspokrewnionyzjęzykiemchińskim,aróżnice(morfolo-
giczne,fonetyczneiskładniowe)międzytymijęzykamistałysięprzyczynąwieluproblemów
przyzapisieideogramamichińskimiwyrazówjapońskich.
Wprzeciwieństwiedowwiększościjednosylabowychwyrazówchińskichwjęzyku
japońskimprzeważająwyrazywielosylabowe,niezbędnebyłytakżeznakifonetycznedo
zapisukońcówekgramatycznych.Japońskimacharakteraglutynacyjny,czylifunkcjegra-
matycznewyrażająoddzielnemorfemy.Ztegopowoduzłożonyrodzimysystemznaków
graficznychwykształcałsięwJaponiiprzezlata.PrawdopodobnieJapończycyzetknęli
sięzideogramamichińskimi(kanji)napoczątkuIVwieku,kiedykolejnefalemigracyjne
dotarłynawyspyzPółwyspuKoreańskiego.Najpierwstosowalijeskrybowiecudzoziemcy,
apróbyichadaptacjidojęzykajapońskiegozaczętopodejmowaćwVwieku.Stopniowo
powstawałyzasadytakiegowłaśnieichwykorzystania.Początkowotekstyzapisywanopo
chińsku,aleodczytywanojepojapońsku(kanbun).Byłyjednakwyrazy,którenieistniały
wchińszczyźnie(np.imiona,nazwywłasne),więcdlaichzapisówwykorzystanoznaki
wichwartościfonetycznej,aniesemantycznej.Ideogramyużytewtejzastępczejfunkcji
nazwanokarinalubkana(zapożyczoneznaki).Jednezpierwszychprzykładówadapta-
cjiideogramówchińskichdojęzykajapońskiegomożnaznaleźćwinskrypcjachnametalu
lubkamieniach(kinsekibun),czylinatabliczkachnagrobnych,mieczachilustrachzbrązu
zVwieku,atakżenatabliczkachdrewnianych(mokkan)zVIIwieku.NapoczątkuVIII
wieku,korzystajączwartościfonetycznejznaków,zaczętozapisywaćdłuższeteksty
(np.utworypoetyckie,zapiskiprywatne),ametodętęnazwanoman)yógana.Nazwapocho-
dziodnajstarszegozbiorupoematówjapońskichMan)yóshū(Zbiórdziesięciutysięcyliści),
skompilowanegopodkoniecVIIIwieku.Wzapisachoficjalnych,urzędowychnadaldomi-
nowałkanbun.Stopniowozaczętoteżstosowaćskróconeformyideogramówchińskich.
