Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
42
BIZANTYJSKIRYWALZACHODU–PODSTAWYPOTĘGI
rozumianąpodstawąprawnietylkowupadającymcesarstwie,lecztakżewposzczególnych
państwachwschodniosłowiańskich.NaokupowanychBałkanachniewyrugowaligonawet
Turcy.ByłprzejściowokodeksemprawawGrecjipoodzyskaniuprzezniąniepodległości
w1828r.,aniektórejegoelementytrwaływprawiegreckimażdo1946r.WRosjikorzy-
stanowprawodawstwiezdoświadczeniabizantyjskiegodowybuchurewolucjipaździerni-
kowejw1917r.
NatomiastinaczejrzeczsięmiaławzachodniejEuropie.Tuprawopoczątkowo
takżeczerpałozKodeksuJustyniana,gdyżwprowadziłonjewformiepochodnegoCorpus
iuriscivilisdopodbitejItaliiw555r.KrótkopotemdużączęśćterytoriumItaliiopanowali
Longobardowie.PodichpanowaniemniekorzystanozprawJustyniana,gdyżDpodbita
ludnośćrzymskaformalnierządziłasięnadalswymprawemwpostaciuproszczonych
wyciągów,zawartychwtzw.LegesRomanaeBarbarorum,wydawanychprzezzdobywców
germańskich”
8
.ByłytoprawaustanawianeprzezTeodoryka(ok.500),AlarykaII(506)
orazwładcówKsięstwaBurgundzkiego,którymprzezjakiśczaspodlegałaItalia.
DoprawarzymskiegonawiązywałoczywiścieiKościółzachodni,głównainstytucja
prawodawczawczesnegośredniowiecza.Napodstawieprawarzymskiegopowstawało
kanoniczneprawokościelne,uzupełnioneok.1150r.przezGracjana,nauczycielateologii
zklasztoruSaintsFelixwBolonii,kilkomatekstamiOjcówKościoła,bullipapieskich
iustawsynodalnych.TakujętyzestawprawstałsięznanyjakoDecretumGratiani.Praca
taweszłanastępniewskładCorpusIurisCanonici(Zbiórprawakanonicznego),wktórym
znalazłysięinnezbiorynormiprocedurprawakanonicznego.ObowiązywałonwKościele
katolickimdo1918r.,gdyzostałgruntowniezrewidowanyzapontyfikatupapieżaBenedyk-
taXV
.Nieulegajednakwątpliwości,żeprawokanonicznewciąguswegodługiegożywota
utrzymałowsobieduchaRzymu,stosujączasadęEcclesiavivitlegeRomana-DKościół
żyjeprawemrzymskim”,zarównowswychrozwiązaniachszczegółowych,jakiwlogice,
atakżekulturzeformułowaniazasadprawnych.
WtensposóbzapośrednictwemBizancjumiKościołapraworzymskieoddziaływało
nasferęprawwprowadzanychwrodzącychsięnowychorganizmachpaństwowychokresu
średniowiecza,choćdługotrwałynapięciazwiązanezpierwszeństwemprawakościelnego
przedprawemświeckim.
ZadaniadostosowaniaprawJustynianadozmieniającychsięwarunkówspołecz-
nychipolitycznychpodjęłysięszkołyprawapowstającewRawennie,PawiiiOrleanie
oraznajsłynniejszaznich-wBolonii.Taostatniazostałapowołanadożyciapodkoniec
XIw.podkierunkiemIrneriusa(ok.1070-1130),profesoraniecowcześniejzałożonego
UniwersytetuBolońskiego.Wyjaśnianieprzezeńzagmatwanychtekstówprawkrótkimi
adnotacjaminamarginesachprzyniosłomusławęoświecającegoprawa(lucernaiuris).
WszkoletejwykładalinastępniejegouczniowiezwaniDczwórkądoktorów”.Bylito
Bulgarus,MartinusGossia,HugodaPortaRavennateiJacopodeVoragine(doktórego
wrócęjakodoautorasławnejZłotejlegendy).DodawalionidoprawJustynianaaktualizu-
jąceglosy,stądnazywanoichglosatorami.Zarównooni,jakiichnastępcywykładaliujęte
wtensposóbprawostudentomprzybywającymdoBoloniizcałejEuropy(nieprzypadkiem
dotejtradycjinawiązałowXXw.ustawodawstwoUniiEuropejskiej).
8
M.Kuryłowicz,A.Wiliński,Rzymskieprawoprywatne,s.52.
