Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
16
Dzieje,organizacjaifunkcjonowaniezakładu
Dziejezakładu
Zakładnaukowo-wychowawczywBąkowicachpodChyrowem2był
bezpośrednimspadkobiercągimnazjumtarnopolskiego,przezktóre
wiązałsięztradycjąszkolnictwajezuickiegoBiałejRusi,przede
wszystkimszkołypołockiejufundowanejprzezStefanaBatorego
w1582r.orazinnychstaropolskichszkółPolskiprzedrozbiorowej3.
Jegoprototypembył(oczywiściedopewnegostopnia)systemfunkcjo-
nowaniapołączonychzinternatamiplacówekdlaszlachetnieurodzo-
nych.Jednakżewodróżnieniuodnichszkołachyrowskaodpoczątku
miałanacelukształcenienietylkozamożnychwarstwspołeczeń-
stwa4.GimnazjumjezuickiewChyrowiepowstałozinicjatywyksię-
dzaMarianaMorawskiego,rektoragimnazjumikonwiktutarnopol-
skiego.Samąbudową,wyposażeniemiorganizacjązająłsięówczesny
prowincjałksiądzHenrykJackowski,który,jakpisząwswoimopra-
cowaniuEwaKulaiMarzenaPękowska,oparłorganizacjęzakładu
nawzorcachniemieckich,francuskichiangielskich5.Bezpośrednim
wzorembyłzakładnaukowo-wychowawczywFeldkirchwVorarlber-
gu.OjciecJackowskiwyrażatownastępującychsłowach:
Jezuiciwogólności,ajawszczególnościżadnejniemamskłon-
ności,abynapolskiejmłodzieży,jakbyinanimavilirobićdopiero
2Jakookreśleniamiejsca,wktórymzałożonozakład,zwyczajowoużywanona-
zwymiasteczkaChyrów,atozpowoduniewielkichrozmiarówBąkowic,gdziefak-
tyczniewzniesionogmach.Wioskataliczyławówczas104mieszkańców.
3WSprawozdaniu1911napisano:flWurządzeniutegokonwiktutrzymanosię
tradycjipołockichzpewnymprzystosowaniemdonowychwarunków.Uczonowgim-
nazjum,awkonwikciepobieranolekcjefrancuskiego,językailiteraturypolskiej,
którątakżedogimnazjumzazezwoleniemrządowymwgodzinachpozaszkolnych
wprowadzono”;Sprawozdanie1911,s.4-5.
4H.Jackowskipisze:flOtwierającZakładChyrowskipragnęliśmyprzedewszyst-
kimoddaćzasługęrodzinommierniezamożnym;mieliśmynaokunasząszlachtę,
właścicielidóbrosiadłychnaniewielkimokrawkuziemi,albonamajątkuchoćby
większymalezadłużonym,myśleliśmyotyluurzędnikachiinnych,cozswojejnauki
iciągłejpracyumysłowejtakietylkociągnądochody,żezkażdymgroszemdobrzeli-
czyćsięmuszą,onaszychprzemysłowcach,kupcachimniejszychkapitalistach,któ-
rzynierazwprawdziwiekrwawychzapasachzwrogąiniesumiennąkonkurencją
ciągłąmuszątoczyćwalkęobyt.Tradycjeichrodzinneipołożeniespołecznezmu-
szająichmyślećowyższemdladzieciswoichwykształceniuiniemogąpoprzestać
naszkołachnormalnychiwychowaniulitylkodomowym”;H.JACKOWSKI:ListzChy-
rowa.APMTJK,rkps1172-I,s.4-5.
5T.BzowskipiszeoopiniiojcaM.Morawskiego,którypowołującsięnapedago-
gikęangielską,doradzałojcuH.Jackowskiemuotwarciezakładunawsi;Bzowski
1935,s.23.
