Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
20
Zamiastwstępu…
zupełnieinaczejiktórymzróżnychpowodówniedanebyłotychdo-
świadczeńwyrazić.Wynikałoto,międzyinnymi,znaturypiśmienno-
ści,natematktórejtakwypowiadałsięMicheldeCerteau:
Panowanienadjęzykiemgwarantujeioddzielanowąwładzę,
„mieszczańską”władzętworzeniahistoriidziękiwytwarzaniu-
zyków.Tawładza,przedewszystkimpiśmienna,[…]określarów-
nieżkodawansuspołeczno-ekonomicznegoigóruje,kontrolujebądź
dokonujeselekcjiwedługwłasnychnormwśródtychwszystkich,
którzynieposiadająowejwładzynadjęzykiem.[…]podmiotpisma
jestwładcą,amiejscepracownikaposiadającegoinneniżjęzykna-
rzędzieprzypadniePiętaszkowi18.
Reprezentacjaprzedstawicieliwarstwpodporządkowanych,wprze-
ważającejmierzeanalfabetów,wliteraturzedziewiętnastowiecznejzo-
stałastworzonaprzezdysponującychwładząpismainteligentów,któ-
rzyobrazyluduczęstopodporządkowywaliustanowionymwcześniej
założeniom,wybierającmalowniczośćlubpublicystycznądobitnośćza-
miastantropologicznejprawdy,azmianywtymzakresieprzyniosły
dopieropierwszedekadyXXwieku.Stądniesposóbmyślećoobra-
ziedziewiętnastowieczności,któryposiadamy,jakokompletnym,za-
mkniętym.Jakaśjegoczęśćzostałabezpowrotnieutracona.Nieulega
jednakwątpliwości,żenależypodejmowaćwysiłekzmierzającydore-
konstrukcjitego,copozostało,aliteraturętrzebakonfrontowaćztek-
stamiużytkowymi,publicystykączypamiętnikami.Takiwłaśnieza-
miarprzyświecałmi,gdypisałemDyslokacje.Tytułmatrojakisens:od-
nosisiędoruchuznaczeńorazideicharakteryzujących„dyspersyjną”19
18M.deCerteau:Ekonomiapiśmienna.Przeł.P
.Biłos.W:TeorieliteraturyXX
wieku.Antologia.Red.A.Burzyńska,M.P
.Markowski.Znak,Kraków2006,s.610.
19„Stawiamytuwistocienastępującątezę:modelogólnydziewiętnasto-
wiecznościulegawdynamicznejrzeczywistościwiekuXIXrozproszeniu,po-
działowinaszeregcząstkowychmodeli.ogólnązmianęjednościwwiel-
kość,scaleniawzwielokrotnienie,ujmujemywmetaforędyspersji.Dyspersja
jesttakimrozproszeniemświatłanaposzczególnewiązki(kolory),którezazna-
czajegowielokształtność,wielobarwnośćprzyzachowaniujedności”.A.Janic-
ka:Tradycjaizmiana…,s.31.