Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
14
DyskursyoMacedonii.Język,literatura,kultura
Dyskurstoprzedewszystkimformaużyciajęzykaizdarzeniekomunikacyjne
zachodzącewinterakcjiwerbalnej.Używaniemowywceluprzekazywaniaróż-
nychinformacji,ideiiprzekonańlubwyrażaniaemocjiwramachwyznaczonych
przezprzebieginterakcjibardziejzłożonychsytuacjispołecznych,naprzykład
podczasspotkaniazprzyjaciółmi,wrozmowietelefonicznej,nalekcjiwklasie
szkolnej,nawykładzieuniwersyteckim,wrozmowiekwalifikacyjnej,podczaswi-
zytyulekarza,pisanialubczytaniawiadomości-tonajbardziejcharakterystycz-
newymiarydyskursu.
Analizadyskursumożeoznaczaćtakżebardzowąskozakrojoneprzedsięwzię-
ciebadawcze,któreskupiasięnapojedynczejwypowiedzilub,najwyżej,naroz-
mowiedwojgaludzi-naprzykładwwywiadzieprasowym2.
Dlainnychdyskursjestsynonimemsystemuspołecznego,tworzyondosłownie
światkulturowy,społecznyipolitycznyjegouczestników.JacquesDerrida3twierdzi
naprzykład,żentachwila,gdyjęzykzajmujeuniwersalnepoleproblemowe”
,toza-
razemmoment,gdynwszystkostajesiędyskursem”4.Autorzwracauwagęnaistnie-
jącyodczasówHezjodaiPlatonapodziałnadyskursprawdziwyifałszywy:
JeszczeupoetówgreckichVIwiekuprawdziwydyskurs,wpełnym,wartościują-
cymsensietegosłowa(ś)byłtodyskursorzekającysprawiedliwość,przyznającykaż-
demujegoczęść.Dyskurs,któryprzepowiadającprzyszłość,nietylkoogłaszałto,co
miałosięzdarzyć,leczuczestniczyłtakżewjegorealizacji.Tymczasemstolatpóźniej
najwyższaprawdanieprzebywałajużwtym,czymbyłdyskurs,aniwtym,corobił,
leczzamieszkaławtym,comówił.Nadszedłdzień,wktórymprawdaprzesunęłasię
zeskutecznego,sprawiedliwegoizrytualizowanegoaktuwypowiedziwkierunkutego
tylko,cowypowiedziane.Wkierunkujegoznaczenia,jegoformy,jegoprzedmiotu5.
Jesttopodział,którypóźniejzaowocujedwiematendencjami:pragmatyczną,
wktórejdyskursdziękiaktommowystajesięczynnościąstanowiącąostanachrze-
czy,ilingwistyczną,wktórejdyskursprzekształcasięwczynnośćanalityczną,wy-
jaśniającąiopisującąto,cozostałowypowiedziane,czylito,codzisiajokreślasięna
ogółjakoteksty,asamateoriadyskursuewoluujewstronęlingwistyki.
NormanowiFaircloughowiijegoszkoleudałosięzkolei-rozwijająctakzwa-
nąkrytycznąanalizędyskursu-zintegrowaćwieleorientacjisocjologicznychifi-
lozoficznych,międzyinnymikoncepcjeAntoniaGramsciego,MichaiłaBachtina,
LouisaAlthussera,MichelaFoucaulta,Anthony)egoGiddensaiJürgenaHaberma-
sa.NormanFaircloughiRuthWodakzwracająuwagęnato,żeznaczenieirozu-
mienieodgrywająkluczowąrolęwwyjaśnianiuświataspołecznegoorazżedzia-
2
M.Kita,Wywiadprasowy.Język-gatunek-interakcja,Katowice1998.
3
J.Derrida,Pismoiróżnica,tłum.K.Kłosiński,Warszawa2004,s.23.
4
Ibidem.
5
M.Foucault,Porządekdyskursu,tłum.M.Kozłowski,Gdańsk2002,s.12.
