Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
bezpotomnejśmierciJagiełłyjegonastępcęwybierzewporozumieniuzLitwą[78].
Wlatach1397-1398JagiełłoiJadwigapróbowaliprowadzićrozmowyzKrzyżakami,przedewszystkim
abyodzyskaćzagarniętąprzeznichziemiędobrzyńską.Ponieudanychpertraktacjachzwielkim
mistrzemkrólowaJadwigaprzepowiedziałazakonowi,żepojejśmierciponiesiewielkąklęskę,która
będziekarązaichniesprawiedliweczyny[79].
Rok1399byłczasemnajpierwwielkiejnadzieikrólainarodunapotomkakrólowejJadwigi,alewlipcu
dwudziestosześcioletniawładczynizmarła.JejcórkaElżbietaBonifacjaprzeżyłazaledwiekilkadni.
ŚmierćJadwiginiezachwiałajednakpozycjiWładysławaJagiełłyjakokróla.W1401r.wstąpiłwnowy
związekmałżeńskizwnuczkąkrólaKazimierzaWielkiego,AnnąCylejską.W1408r.przyszłanaświat
córkaparykrólewskiej.OtrzymałaimięJadwigaizostałauznanawroku1413zanastępczyniętronu,
gdybyJagiełłoniedoczekałsięsyna.
MimostalepodejmowanychprzezKrzyżakówwysiłków,bywykorzystaćrozdźwiękimiędzyJagiełłą
ajegostryjecznymbratemWitoldem,iusilnychpróbskompromitowaniakrólapoprzezciągleprzeciw
niemuprowadzonąpropagandęnaforummiędzynarodowym,doszłodowspólnieprzezPolskęiLitwę
prowadzonejwielkiejwojnyzzakonemwlatach1409-1411.Początkiembyłopowstaniew1409
r.naŻmudzi,oddanejKrzyżakomprzezWitolda.PoparteprzezLitwinów,spowodowałowodwecie
wtymsamymrokunajazdKrzyżakównaziemiędobrzyńską.
WlistopadziewBrześciuLitewskimodbyłysięnaradyJagiełłyzWitoldemwsprawieułożenia
ostatecznychplanówdziałańwojennychprzeciwKrzyżakom.Królowitowarzyszył,jakojedynyspośród
jegopolskichdoradców,MikołajTrąba,przyszłyarcybiskupGniezna.Ustalonowówczas,żemiejscem
zgromadzeniawojskbędzieCzerwińsknadWisłą,iomówionoistotnyproblemprzeprawyprzezrzekę
zapomocąmostunałodziach,wwielkiejtajemnicybudowanegocałązimę,nakosztkróla.Witold
zaprosiłnanaradydoBrześciatakżechanaTatarówkrymskichDżalalaad-Dina,bynakłonić
godoudziałuwrozprawiezzakonem[80].
Jejkulminacyjnymmomentembyłanajwiększabitwaśredniowiecza,stoczonanapolachpod
Grunwaldem15lipca1410r.Naprzeciwsiebiestanęływojskapolskieilitewskiedowodzoneprzezkróla
WładysławaJagiełłęorazarmiakrzyżackazwielkimmistrzemUlrykiemvonJungingennaczele.
WsparciazakonowiudzielilirycerstwozachodnieiksiążętaPomorzaZachodniego.Obliczasię,żewojska
krzyżackieliczyłyok.16tys.jazdy,awspomagającewojskazaciężneok.5tys.pieszych.Napolskiesiły
zbrojneskładałosięok.20tys.jazdyiok.5tys.zaciężnychzCzechiMoraw.Razemzpocztamimogło
byćok.35tys.Wojsklitewskich,posiłkowanychprzezoddziałyruskieitatarskie,byłook.11tys.lekko
zbrojnejjazdy.Połączonesiłypolskieilitewskiewzaciętejbitwie,trwającejodrannychgodzin
dopóźnegopopołudnia,odniosływspaniałezwycięstwo.Zginąłwielkimistrziok.5tys.walczących
postronieKrzyżaków,wtym200bracizakonnych.Stratypolskieszacujesięjakoznaczniemniejsze.
Klęskawywołaławszeregachkrzyżackichpanikęiucieczkę,copozwoliłozdobyćichtaboryiująćwielu
umykającychzpolabitwy.OdbiłasięonaszerokimechemwcałejEuropie–pisanooniejidyskutowano
nadworachorazuniwersytetach.ZkancelariikrólaPolskiwypływałypismaprzedstawiającewojnę
zzakonemjako
bellumjustum,
awięcsprawiedliwą,zpowodunieprawości,jakichoddawnadopuszczali
sięKrzyżacy,zmuszającogniemimieczemdoprzyjęciawiary,niesprawiedliwiepozbawialipoganich
własnejziemi,wdodatkunapadalinaludy,którejużdawnoprzyjęływiarę.Działałatakżepropaganda
krzyżacka,docierającam.in.nadwórpapieża,który–zdezorientowany–wahałsię,jakiemazająć
stanowisko[81].
Niestety,zwycięstwogrunwaldzkieniemogłobyćnależyciewykorzystane,Jagiełłomusiałbowiem
odstąpićodmurówobleganegoMalborka.Wojskoniebyłonależycieprzygotowanedozdobywania
warownychtwierdzkrzyżackich,awdodatkuwjegoszeregachzaczęłasięszerzyćzaraza.Wzawartym
w1411r.pokojuwToruniuodzyskanotylkoŻmudź,itozwarunkiem,żepośmierciWitoldamiała
wrócićdoKrzyżaków.JednakEuropaZachodniamogłazobaczyćprawdziweobliczezakonu,aPolska
iLitwawwynikuwspólnegozwycięstwazłączyłysięściślejsząuniązawartąw1413r.wHorodle.
Potwierdzonowniej,żewWielkimKsięstwieLitewskimpozostanieodrębnywładca,którego
powoływaniedokonywaćsiębędziezazgodąpanówpolskich,aprzywyborzekrólaPolskikonieczna
miałabyćzgodapanówlitewskich,ponieważkrólpozostawałzwierzchnimksięciemLitwy
(dux
supremus).
Dokumentnadawałbojaromlitewskim,którzyprzyjęlichrześcijaństwołacińskie,takiesamo
prawodoposiadaniaziemi,jakiemiałaszlachtapolska,a47rodówlitewskichprzyjętodoherbów,
znakówheraldycznychpolskichrodów.Dokumentprzewidywałtakżewspólnezjazdyszlachtyobu
państwwceluomawianiasprawdotyczącychobustron,wyznaczającnaichmiejsceParczewalbo
Lublin[82].
WkrótcepotemPolskaiLitwaodniosłypoważnysukcesmiędzynarodowynasoborzewKonstancji
(1414-1417),wczasiektóregoprofesorodrodzonegoUniwersytetuKrakowskiegoPawełWłodkowic(zm.
1435)demaskowałpolitykęKrzyżakówwobecpodbijanychnarodówpogańskich.Nazebranych
wKonstancjidużewrażeniezrobiłaprzybyław1415r.delegacjaświeżonawróconychŻmudzinów
iplanypolskiegokrólazbudowaniapodstawKościołananiedawnopogańskichterenach.Sobóroficjalnie
powierzyłdalsząchrystianizacjęterenówŻmudziarcybiskupowilwowskiemuJanowiRzeszowskiemu
(zm.1436)ibiskupowiwileńskiemuPiotrowi(zm.1421),odsuwającoddziałańmisyjnychKrzyżaków.
Niestety,przezojcówsoboruniezostałprzyjętyprojektJagiełłyiWitoldazawarciauniiKościołów
łacińskiegoirusko-bizantyńskiego,doktóregonależaławiększośćmieszkańcówWielkiegoKsięstwa
